NƯỚC MỸ và NƯỚC HOA KỲ - Ở Lâu Cứt Trâu Hóa Bùn-HSP

 

Hà Nội, Đình Nội Châu mùa đông 1953.

Những thùng quần áo viện trợ Mỹ vừa khui ra, mùi vải và xà bông thơm sực lên – một thứ gì xa xỉ trong đời sống kham khổ ngày đó. Tôi được phát một chiếc quần dạ xanh có yếm. Mặc vào thì ấm, nhưng rất xấu hổ vì cái yếm trẻ con thấy rõ – bọn con gái nhìn lén tôi và nhìn nhau rồi cười khúc khích. Nhưng cái mùi ấy lạ và hấp dẫn đến mức tôi bắt đầu tin: nước Mỹ là nơi sạch sẽ, tử tế và đầy văn minh – đúng như cái tên “Mỹ” và “Hoa Kỳ” mà người lớn vẫn dùng, đầy trân trọng.

Sau này, bên sông Sài Gòn,tôi lại bắt gặp “mùi Mỹ” một lần nữa. Mùi xà bông từ tàu chiến Mỹ neo ngoài mặt sông thổi vào – mùi lạnh, sạch, kỹ lưỡng. Tôi thấy nước Mỹ là quốc gia mạnh mà không kiêu kỳ, ngạo mạn, giàu mà biết chìa sẻ với kẻ yếu. Tôi tin bên trong những con tàu đó là cả một xã hội có kỷ luật, trách nhiệm, và lòng trắc ẩn.

Rồi một đêm, tại ga Amtrak Sacramento, tôi nằm vật vạ chờ chuyến tàu bị trễ. Ga vắng, ghế sắt lạnh như đá. Một anh chàng tóc vàng bệch, râu ria lởm chởm nằm vắt dài trên mấy băng ghế, chân gác chỏng lên cao. Từ chỗ anh ta, một mùi bít tất thối bốc lên – nồng nặc, và bất cần.

Tôi bật cười. Nước Mỹ cũng có mùi như bất cứ nơi nào khác.

Từ mùi xà bông thơm năm nào đến mùi bít tất thối trong ga tàu, nước Mỹ trong tôi hiện ra rõ hơn – không phải thiên đường, mà là một quốc gia thật, với đủ mặt đẹp và mặt tối, tử tế và hỗn độn.

Tôi vẫn nghĩ nước Mỹ đã từng rất đẹp – vì nó mạnh mà biết kiềm chế, giàu mà biết chia sẻ. Nhưng bây giờ, khi tự do bị lạm dụng để phá bỏ ranh giới, khi đạo đức và trách nhiệm không còn là nền chung, thì cái “hương Mỹ” năm xưa cũng dần biến mất.

Và tôi, từ cậu bé đến từ miền Bắc Việt Nam đến người thanh niên nằm nằm phơi bất cần trong ga tàu Mỹ, chỉ im lặng nhìn sự thay đổi đó – như nhìn chính tuổi già của mình: rõ ràng, không luyến tiếc, cũng không cay đắng.TCH