Tổng thống Mỹ Donald Trump sau khi ký một sắc lệnh tại Phòng Bầu dục của Nhà Trắng ở Washington D.C., Hoa Kỳ ngày 25/02/2025. REUTERS - Evelyn HocksteinEdouard Tetreau trong mục Ý kiến trên Le Figaro ngày 27/02/2025 cho rằng khi cùng với Nga, Belarus và Bắc Triều Tiên bỏ phiếu ở Liên Hiệp Quốc chống lại các đồng minh chủ chốt châu Âu, Hoa Kỳ đã quay mặt hẳn với các nền dân chủ phương Tây. Mỹ quốc của Roosevelt, Reagan và Kennedy lại ủng hộ một nghị quyết chuẩn bị cho sự đầu hàng vô điều kiện của Ukraina. « Nước Mỹ mà chúng ta yêu mến đã ngàn thu an nghỉ ».
Sau Pháp, đến phiên thủ tướng Anh muốn thuyết phục Donald Trump
Sau màn ôm hôn thắm thiết của ông Emmanuel Macron, đến lượt thủ tướng Anh đến gặp ông Donald Trump hôm nay, mà theo Libération là một trắc nghiệm về ngoại giao cho nhà lãnh đạo Công Đảng. Ông Keir Starmer, từ vài tháng qua đã tạo dựng hình ảnh một người đối thoại ổn định trên trường quốc tế, phải đối mặt với nhiều vấn đề quan trọng trong bối cảnh Washington đột ngột xích gần lại với Matxcơva, làm đảo lộn những mối quan hệ trên thế giới. Hai ông Trump và Starmer đã từng trao đổi với nhau nhiều lần trước bầu cử Mỹ. Đối với tổng thống Hoa Kỳ, Starmer thậm chí còn là « một anh chàng tử tế ». Cuộc đối thoại hôm nay chủ yếu về chiến tranh ở Ukraina.
Keir Starmer muốn thuyết phục rằng Kiev phải « là trung tâm » trong cuộc hòa đàm với Nga. Cho đến nay, ông vẫn thận trọng khi phản ứng lại những tuyên bố của Nhà Trắng, nhẹ nhàng hơn Pháp khi Donald Trump nói rằng tổng thống Ukraina, Volodymyr Zelensky, là « nhà độc tài ». Starmer đến để nhấn mạnh thêm thông điệp của Emmanuel Macron nhằm chứng tỏ một sự đồng thuận trong việc ủng hộ Ukraina. Anh và Pháp chuẩn bị thành lập lực lượng gìn giữ hòa bình tại Ukraina, chủ yếu bảo vệ các cơ sở hạ tầng và cảng sau khi ngưng bắn. Sau Brexit, Anh quốc từng mong ký hiệp định tự do mậu dịch với Hoa Kỳ, nay không còn hy vọng nhưng vẫn muốn hợp tác về thương mại, trí thông minh nhân tạo và công nghệ ; đồng thời thuyết phục ông Trump không áp thuế với Anh quốc.
Ông Starmer không đến với đôi bàn tay trắng. Đầu tuần này, ông đã gây bất ngờ khi thông báo tăng ngân sách quốc phòng lên 2,5 % đến 2027, tức sớm hơn ba năm so với thời hạn của chính phủ bảo thủ. Khi trở về, thủ tướng Anh sẽ gặp gỡ các nguyên thủ châu Âu, được mời đến Luân Đôn cuối tuần này để họp đặc biệt về an ninh và Ukraina, chuẩn bị cho phiên họp bất thường Hội đồng Châu Âu ngày 06/03. Nếu không được Donald Trump lắng nghe, Keir Starmer vẫn có thể hài lòng vì quan hệ nồng ấm trở lại với 27 nước EU, tuy trong các điều kiện bi kịch hơn là ông tưởng tượng.
Quảng cáo
Đất hiếm : Zelensky nhượng bộ Trump
Le Figaro và Les Echos đều chú ý đến việc Kiev và Washington tìm được thỏa thuận về khoáng sản, khí đốt và dầu lửa ; nhưng không đi kèm với bảo đảm an ninh cho Ukraina. Ông Volodymyr Zelensky không có chọn lựa nào khác ngoài việc thuận theo những yêu sách của ông Donald Trump. Tình hình chiến trường bất định, Washington ngoảnh mặt, tổng thống Ukraina sẽ đến Hoa Kỳ ngày mai, thứ Sáu đến ký thỏa ước mở đường cho các công ty Mỹ khai thác tài nguyên thiên nhiên của Ukraina. Như trong thời các lãnh chúa, Ukraina chấp nhận đóng thuế để được bảo hộ. Trước các nhà báo, Donald Trump nói : « Ukraina giành được quyền tiếp tục chiến đấu ».
Dù Kiev đã nỗ lực hết sức, dưới áp lực nặng nề của Mỹ, thỏa thuận này không có bảo đảm an ninh rõ ràng. Donald Trump đe dọa cắt viện trợ quân sự, gọi Volodymyr Zelensky là « nhà độc tài không được bầu ». Một viên chức thân cận với Phủ tổng thống Ukraina kể lại : « Là nhà kinh doanh địa ốc, Donald Trump bắt đầu thương lượng một cách thô bạo chưa từng thấy. Ông ta tấn công mạnh mẽ để đạt được điều mình muốn, đó là tiền. Nhưng chúng tôi đã trụ được và đạt thỏa thuận tốt nhất ». Ngoài việc bỏ đòi hỏi Ukraina phải góp 500 tỉ đô la vào một quỹ do Hoa Kỳ giữ, cao gần gấp năm so với số viện trợ Mỹ, Kiev cũng thành công trong việc ghi thêm vài câu về an ninh.
Văn bản chung cuộc nói rằng Hoa Kỳ « có biện pháp bảo vệ các đầu tư của hai bên », có nghĩa là bảo vệ các địa điểm khai thác tài nguyên, đa số ở miền đông gần tiền tuyến. Volodymyr Zelensky cho biết đã được các thành viên chính phủ đồng ý, điều quan trọng là quỹ này thuộc về cả Ukraina lẫn Hoa Kỳ chứ không phải của Mỹ như dự thảo ban đầu. Ukraina sở hữu các mỏ chứa 20/50 loại đất hiếm rất cần cho kinh tế Mỹ. Thỏa thuận kinh tế này khiến Hoa Kỳ phải can dự để bảo vệ lợi ích cho chính mình. Về phía Matxcơva, Putin cố gắng kéo Mỹ ra khỏi sự hợp tác với Kiev bằng cách đề nghị khai thác đất hiếm...trên các lãnh thổ của Ukraina bị Nga chiếm đóng.
Không đợi đến khi xe tăng Nga tiến vào Latvia, Ba Lan
Cựu ngoại trưởng Đức Joschka Fisher kêu gọi trên Le Monde, « Trước trục Putin-Trump, châu Âu cần hành động ngay lập tức ». Tổng thống Hoa Kỳ đã quay mặt hẳn với các liên minh mà nhiều thế hệ lãnh đạo Mỹ đã kiên nhẫn xây dựng nên trong nhiều thập niên qua, gây nguy hiểm cho châu lục.
Khi Donald Trump đắc cử, giới tinh hoa châu Âu nghĩ rằng Hoa Kỳ sẽ cô lập hơn một chút, dân tộc chủ nghĩa hơn một chút, Trump sẽ đòi châu Âu chi nhiều hơn cho quốc phòng, nhưng NATO vẫn ổn định. Nay người ta biết là đã lầm lẫn lớn. Từ nay Nga chứ không phải Liên Hiệp Châu Âu mới là đối tác thân cận, Washington không quan tâm đến sự tương trợ giữa các nền dân chủ mà là sự bắt tay giữa các nhà độc tài, sức mạnh đứng trên luật pháp, cá lớn nuốt cá bé. Bằng chứng là Ukraina và châu Âu bị loại ra ngoài cuộc đàm phán Mỹ-Nga, trong khi phải chịu đựng hậu quả của việc thương lượng này.
Liên minh Bắc Đại Tây Dương đã củng cố sức mạnh Hoa Kỳ và đóng góp vào chiến thắng của phương Tây trong chiến tranh lạnh, Washington có lợi gì khi bỏ rơi cùng với Ukraina để quỳ dưới chân Putin ? Trước sự thay đổi lịch sử, châu Âu cứ như lũ gà nháo nhác khi thấy con chồn bước vào. Châu Âu có tiền, có năng lực công nghệ, nhân sự và các doanh nghiệp cần thiết cho tương lai, nhưng phải hành động ngay từ bây giờ. Các nước lớn và trung bình cần hợp tác chặt chẽ, và lý tưởng nhất là có thêm Anh quốc, Na Uy, để cuối cùng thành lập được quân đội và quốc phòng châu Âu. Có cần phải đợi đến khi xe tăng Nga tiến vào Latvia hay Ba Lan hay không ?
Trump-Putin : Một vụ Kissinger đảo ngược ?
Không chỉ châu Âu lo lắng, mà việc Trump xích gần với Putin cũng làm phương hại đến quan hệ Nga-Trung. Bắc Kinh hiểu rõ hơn ai hết là một sự chuyển hướng lớn lao có thể làm thay đổi dòng chảy lịch sử, như các chuyến đi bí mật của Henry Kissinger năm 1971.
Một số nhà phân tích nghi ngờ một cú « Kissinger đảo ngược », nhưng thật ra Nga gắn bó với Trung Quốc trong nỗ lực chống phương Tây và lệ thuộc kinh tế. Tuy nhiên Putin và Trump bắt tay quá nhanh khiến Bắc Kinh, lâu nay được cho là nhân tố duy nhất tác động được lên Matxcơva về Ukraina, phải đứng ngoài làm khán giả. Chuyên gia Jean-Pierre Cabestan nói: « Chuyến tàu Trump-Putin đã khởi hành, để lại châu Âu và Trung Quốc chờ đợi toa tàu sau hòng đuổi kịp ».
Chính sách của chính quyền mới ở Washington đối với Trung Quốc vẫn chưa rõ, chừng như còn dao động giữa nhiều khuynh hướng. Hoặc là dồn sức chống lại Bắc Kinh, vì vậy phải bỏ rơi Ukraina ngay, và thật ra từ thời Obama Mỹ đã xoay trục ; hoặc là tập trung cho nội tình nước Mỹ. Giả thiết thứ nhất khiến Trung Quốc phải đối đầu với đại cường số một thế giới. Còn giả thiết thứ hai mang lại thế mạnh ngoài mong đợi cho Bắc Kinh : Mỹ chấp nhận cho Nga và Trung Quốc chia sẻ vùng ảnh hưởng, trừ phi khủng hoảng lớn ở Thái Bình Dương.
« Người bạn Mỹ » trở thành « kẻ thù Mỹ »
Trên trang Diễn đàn của Libération, cựu nhà báo Patrick Sabatier ví von « Thế giới với ba đại ca gấu Nga, rồng Trung Hoa và đại bàng Mỹ ». Đối với Donald Trump, chỉ có Trung Quốc mới đối đầu được với Hoa Kỳ ; tác giả cho rằng vì vậy tổng thống Mỹ cần có Putin để cô lập Bắc Kinh.
Nhà báo Sabatier cho biết từ thuở nhỏ, ông vẫn trung thành với « người bạn Mỹ ». Ông không quên món nợ từ những chàng trai Mỹ đã ngã xuống năm 1944 trên bờ biển Normandie trong « Ngày dài nhất » để mang lại tự do cho người Pháp. Ông học ngôn ngữ và văn hóa Mỹ, sau đó dạy ở trường trung học, làm thông tín viên cho Libération suốt sáu năm tại Hoa Kỳ, viết rất nhiều bài báo và hai cuốn sách về nước Mỹ. Nhưng « người bạn Mỹ » nay đã trở thành « kẻ thù Mỹ ».
Donald Trump ngự trị tại Nhà Trắng, triều thần toàn « tài phiệt công nghệ », thanh trừng chính quyền liên bang, phá bỏ các định chế xã hội, y tế, nhân đạo, môi trường. Ông dùng chiến tranh thương mại để buộc cả đồng minh lẫn kẻ thù phải triều cống, xé bỏ các hiệp ước quốc tế, chuẩn bị trục xuất nhiều triệu di dân bất hợp pháp... Nghiêm trọng nhất là quay sang bắt tay với Putin, kẻ đã xâm chiếm một phần châu Âu là Ukraina và đe dọa toàn bộ lục địa, lăng-xê những « kẻ ngốc hữu dụng » ngỡ rằng có thể đầu hàng Hitler để tránh chiến tranh.
Gấu Nga, rồng Trung Hoa và đại bàng Mỹ : Thời Tam Quốc mới
Trump không điên khùng cũng không phải là tay trong của Matxcơva, chỉ theo chủ trương biệt lập. Ông đề nghị với Putin một Yalta mới, theo đó Nga giữ các phần đất đã chiếm của Ukraina, trong khi chờ đợi tống được Zelensky đi và thay đổi chế độ. Trump không chỉ giúp nhà độc tài Kremlin thoát khỏi cuộc chiến đẫm máu mà ông ta đang sa lầy để tuyên bố chiến thắng, mà còn để Putin tự do mở rộng ảnh hưởng ở châu Âu. Sự đảo ngược chiến lược này là nhằm ngăn chặn « giấc mơ Trung Hoa » của Tập Cận Bình khi vẫn còn kịp, và như vậy cần Nga là đối tác, thậm chí đồng minh.
Châu Âu mất đoàn kết, không vũ trang đầy đủ, sẽ là chư hầu của Mỹ. Trật tự thế giới hiện nay giống như thời Tam Quốc, các liên minh hình thành rồi tan rã theo với lợi ích, với sự thực dụng lạnh lùng, tàn độc kiểu Trung Hoa. Hoa Kỳ đã từng không ngần ngại đảo ngược liên minh (Nixon đi Trung Quốc), bỏ rơi đồng minh ở Việt Nam và Afghanistan. Khi rút chân khỏi châu Âu để tập trung vào châu Á-Thái Bình Dương, Trump có công làm tan vỡ mọi ảo tưởng, đưa trở lại thực tế một thế giới của kẻ mạnh. Ở đó người ta chỉ có thể tự vệ trước gấu Nga, rồng Trung Hoa hay đại bàng Mỹ bằng cách vũ trang để thú dữ phải tránh xa, và đối đầu nếu cần.
Chuẩn bị cho một NATO không có Hoa Kỳ
Nhà bình luận Edouard Tetreau trên Le Figaro cho rằng khi cùng với Nga, Belarus và Bắc Triều Tiên bỏ phiếu cho một nghị quyết ở Liên Hiệp Quốc chống lại các đồng minh chủ chốt ở châu Âu, Hoa Kỳ đã quay mặt hẳn với các nền dân chủ phương Tây. Nước Mỹ của Roosevelt, Reagan và Kennedy đã ủng hộ một nghị quyết chuẩn bị cho sự đầu hàng vô điều kiện của Ukraina trong thời hạn ngắn nhất. Nước Mỹ mà chúng ta yêu mến, người bạn, đồng minh vững chắc đã an giấc ngàn thu. Và khi Mỹ đã chọn lựa trở thành kẻ thù của tự do, sự thật và nhân văn, châu Âu phải làm gì đây ? Có ba điểm chính.
Trước hết về quân sự, vì Washington đứng về phía các kẻ thù của NATO, nên để Hoa Kỳ ra khỏi NATO và xây dựng cấu trúc an ninh riêng không có Mỹ. Tổng sản phẩm nội địa (GDP) của EU và Anh cao gấp 10 lần Nga, vấn đề chính là quyết tâm chiến đấu để tự vệ. Không bằng ngôn từ và những bài diễn văn, mà với hỏa tiễn tầm xa và hàng triệu drone để ngăn chận mọi ý đồ xâm lăng trên bộ và trên biển. Và nhất là bằng các đầu đạn nguyên tử của Anh và Pháp. Chiếc dù hạt nhân có thể được mở rộng sang Đức, Ý, Ba Lan với bù đắp về quân sự, kỹ nghệ, tài chánh.
Để cho Hoa Kỳ ra khỏi NATO, và cả các vấn đề kinh tế, chính trị, văn hóa. JD Vance và Elon Musk đã trở thành cái loa cho cực hữu Đức, nên cần nhanh chóng nhắm vào các nền tảng internet, kênh truyền hình, phim ảnh và mạng lưới Mỹ đã bị biến thành véc-tơ truyền bá hận thù. Về kinh tế, khó thể tẩy chay các thương hiệu Mỹ, nhưng nên nói lời từ biệt với các nhà cung cấp dịch vụ vi tính, văn phòng luật, kiểm toán, vì Patriot Act buộc các công ty chuyển giao dữ liệu cho chính phủ liên bang mà nay trở thành sở hữu của Elon Musk và đội quân của ông ta.
Cuối cùng, có thể chuẩn bị đón tiếp giới tinh hoa Mỹ, « chảy máu chất xám » ngược chiều. Một sự trớ trêu của lịch sử khi chính quyền liên bang bị phá hoại từ bên trong, ngay cả quân đội cũng là nạn nhân của « săn lùng phù thủy ». Những người Mỹ có học nhất, quan tâm đến tự do dân chủ nhất sẽ tìm kiếm nơi khác để đầu quân, một cơ hội như thế rất hiếm hoi.
No comments:
Post a Comment