Không khí trong căn hộ chật chội của Trần Minh Hoàng ở Westminster, California, thoảng mùi nước mắm và khói thuốc lá. Những bức tường ngả vàng theo thời gian được trang trí bằng những bức ảnh phai màu: một Hoàng trẻ tuổi trong bộ quân phục ARVN, một bức chân dung đen trắng của vợ anh từ đám cưới ở Sài Gòn, và một lá cờ Việt Nam Cộng hòa đã sờn rách được gấp gọn trên kệ sách. Bên ngoài, tiếng ồn ào của Little Saigon vang lên mơ hồ—tiếng rao của các gánh hàng rong, tiếng lách cách của tô phở ở quán cà phê gần đó—nhưng bên trong, tất cả yên lặng, chỉ có tiếng rè rè của chiếc tivi.
Hoàng ngồi trên chiếc ghế bành cũ kỹ, một chai Budweiser uống dở để trên bàn bên cạnh, mồ hôi đọng thành giọt trên vỏ chai. Đôi mắt anh, mờ đi bởi hàng thập kỷ đau buồn, dõi theo bản tin đang diễn ra trên màn hình. Giọng của Tổng thống Trump vang lên qua loa, sắc nhọn và đầy uy quyền, khi ông quát mắng Zelenskyy về thỏa thuận khoáng sản thất bại. “Anh đang đùa với lửa—Chiến tranh Thế giới thứ Ba đấy!” Trump gầm lên, chỉ tay gay gắt. Zelenskyy, mệt mỏi nhưng kiên quyết, lẩm bẩm điều gì đó về sự đảm bảo, nhưng ống kính nhanh chóng chuyển sang cảnh anh ta rời Nhà Trắng, vai trĩu xuống, thỏa thuận không được ký kết.
Hoàng siết chặt tay quanh chai bia. Năm mươi năm trước, anh là trung úy trong Quân lực Việt Nam Cộng hòa, đóng quân gần Biên Hòa, nhìn những chiếc trực thăng Mỹ gầm rú trên đầu. Anh đã tin vào lời hứa của họ—thuyết domino, cuộc chiến chống cộng sản, sự cam kết rằng miền Nam Việt Nam sẽ đứng vững. Nhưng ngày 30 tháng 4 năm 1975 đã đập tan niềm tin ấy. Anh rời Sài Gòn khi xe tăng tràn vào, bỏ lại một người anh trong trại cải tạo và ngôi nhà mà anh không bao giờ trở lại. Giờ đây, ở tuổi 78, anh sống ở một đất nước từng là đồng minh, nhưng lại giống như xứ sở của người lạ hơn bao giờ hết.
Thỏa thuận khoáng sản—một vụ làm ăn về đất hiếm được cho là sẽ bảo vệ tương lai của Ukraine—khuấy động những vết thương cũ. Nó chẳng khác gì những gói viện trợ từng được hứa hẹn trước miền Nam Việt Nam: vũ khí, tiền bạc, những lời cam kết tan biến khi cái giá trở nên quá cao. Anh nhớ những cố vấn Mỹ, những lời quả quyết ngắn gọn của họ rằng chiến thắng đã cận kề, ngay cả khi miền Bắc tiến gần hơn. Lời cầu xin của Zelenskyy trên màn hình giống như những lời kêu cứu tuyệt vọng của các chỉ huy anh—những tiếng gọi không được đáp lại. Lịch sử, Hoàng nghĩ một cách cay đắng, là một vòng tròn nghiền nát những hy vọng giống nhau dưới những cái tên khác nhau.
Anh tắt tiếng tivi, sự im lặng tràn vào nặng nề hơn cả tiếng phát thanh. Nỗi buồn không phải mới—nó đã bám lấy anh kể từ khi Sài Gòn sụp đổ—nhưng hôm nay nó sắc nhọn hơn, như một lưỡi dao xoáy vào ngực anh. Anh đã chiến đấu cho một quốc gia không còn tồn tại, mất đi bạn bè trong một cuộc chiến bị đồng minh bỏ rơi, và giờ chứng kiến một nhà lãnh đạo khác van xin sự giúp đỡ sẽ không đến. Sự ồn ào của Trump, nỗi tuyệt vọng của Zelenskyy—đó là vở kịch anh đã từng xem, chỉ có diễn viên thay đổi.
Hoàng đứng dậy, đầu gối cứng nhắc sau bao năm lao động trong nhà máy và nhà bếp, rồi lê bước đến cửa sổ. Bên ngoài kính, những bảng hiệu neon của Little Saigon rực sáng—một tiếng vọng mong manh của quê hương anh đã mất. Anh nghĩ đến con trai mình, Vinh, giờ là thợ sửa xe ở Orange County, nói tiếng Việt với giọng Mỹ và chẳng mấy quan tâm đến những câu chuyện xưa. Hoàng đã xây dựng một cuộc sống ở đây, từng mảnh một, nhưng nỗi đau của kẻ lưu vong không bao giờ nguôi. Tất cả để làm gì? anh tự hỏi. Sự sụp đổ của thỏa thuận khoáng sản không ảnh hưởng trực tiếp đến anh, nhưng nó mở lại những vết sẹo anh đã cố chôn vùi suốt bao thập kỷ.
Chai bia đã cạn. Anh đặt nó xuống và châm một điếu thuốc, khói cuộn lên như một bóng ma. Bên ngoài, một tiếng còi xe vang lên, và tiếng cười của một đứa trẻ vẳng qua không khí buổi tối. Cuộc sống vẫn tiếp diễn, như mọi khi, ngay cả với những kẻ bị lãng quên. Hoàng thở ra, nhìn làn khói tan dần. Thế giới xoay chuyển—chiến tranh, thỏa thuận, phản bội—nhưng với anh, thời gian vẫn neo chặt vào quá khứ anh không thể thoát ra.
The air in Tran Minh Hoang’s cramped apartment in Westminster, California, smelled faintly of fish sauce and cigarette smoke. The walls, yellowed with age, were adorned with faded photographs: a young Hoang in his ARVN uniform, a black-and-white portrait of his wife from their wedding in Saigon, and a tattered flag of South Vietnam folded atop a bookshelf. Outside, the hum of Little Saigon buzzed faintly—street vendors calling out, the clatter of pho bowls at the nearby café—but inside, it was quiet, save for the drone of the television.
Hoang sat in his worn armchair, a half-empty bottle of Budweiser sweating on the table beside him. His eyes, shadowed by decades of grief, tracked the news unfolding on-screen. President Trump’s voice cut through the static, sharp and commanding, as he berated Zelenskyy over the failed mineral agreement. “You’re playing with fire—World War III!” Trump barked, jabbing a finger. Zelenskyy, weary and resolute, muttered something about guarantees, but the camera soon panned to him exiting the White House, shoulders slumped, the deal in tatters.
Hoang’s grip tightened around the bottle. Fifty years ago, he’d been a lieutenant in the Army of the Republic of Vietnam, stationed near Bien Hoa, watching American helicopters thunder overhead. He’d believed in their promises—the domino theory, the fight against communism, the assurance that South Vietnam would stand. But April 30, 1975, had shattered that faith. He’d fled Saigon as the tanks rolled in, leaving behind a brother in a reeducation camp and a home he’d never see again. Now, at 78, he lived in a country that had once been his ally, yet felt more like a stranger’s land.
The mineral agreement—some rare earth deal meant to secure Ukraine’s future—stirred old wounds. It wasn’t so different from the aid packages dangled before South Vietnam: weapons, money, words of support that evaporated when the cost grew too high. He remembered the American advisors, their clipped assurances that victory was near, even as the North closed in. Zelenskyy’s pleas on the screen mirrored his own commanders’ desperate calls for reinforcements in ’75—calls that went unanswered. History, Hoang thought bitterly, was a wheel that crushed the same hopes under different names.
He muted the TV, the silence heavier than the broadcast. The sadness wasn’t new—it had clung to him since the fall of Saigon—but today it sharpened, a blade twisting in his chest. He’d fought for a nation that no longer existed, lost friends to a war abandoned by its backers, and now watched another leader beg for help that wouldn’t come. Trump’s bluster, Zelenskyy’s despair—it was a play he’d seen before, only the actors had changed.
Hoang stood, his knees stiff from years of labor in factories and kitchens, and shuffled to the window. Beyond the glass, the neon signs of Little Saigon glowed—a fragile echo of the homeland he’d lost. He thought of his son, Vinh, now a mechanic in Orange County, who spoke Vietnamese with an American accent and cared little for the old stories. Hoang had built a life here, piece by piece, yet the ache of exile never dulled. What was it all for? he wondered. The mineral agreement’s collapse wouldn’t touch him, not directly, but it reopened scars he’d spent decades trying to bury.
The bottle was empty now. He set it down and lit a cigarette, the smoke curling upward like a ghost. Outside, a car horn blared, and a child’s laugh drifted through the evening air. Life went on, as it always did, even for the forgotten. Hoang exhaled, watching the haze dissipate. The world spun forward—wars, deals, betrayals—but for him, time stayed rooted in a past he couldn’t escape.
No comments:
Post a Comment