- Diễn biến sự việc :
Diễn biến theo Wikipedia : “2024 Varzaqan helicopter crash’
“Ngày 19 tháng Năm 2024, một chiếc trực thăng của Không quân Iran, rơi gần làng Uzi, phía Đông Azerbaijan, Iran, gây thiệt mạng cho Tổng Thống Iran Ebrahim Raisi, Bộ trưởng Ngoại Giao Hossein Amir-Abdollahian.. cùng tùy tùng (tất cả 5 người) và phi hành đoàn 3 người. Chiếc trực thăng trong đoàn 3 chiếc, trên đường từ Đập nước Giz Galasi về Tabriz.”
“..Ngày 19 tháng 5, Raisi gặp TT Azerbaijan Ilham Aliyev tại Đập thủy điện Giz Galasi, nằm dọc biên giới hai nước, để dự lễ khánh thành Nhà máy Thủy điện Khoda Afarin.. Sau cuộc gặp gỡ, Raisi và đoàn tùy tùng, lên trực thăng bay về Tabriz để khánh thành một dự án lọc dầu tại đây..Chiếc trực thăng này trong đoàn ba chiếc.. Trên Trực thăng có tổng cộng 8 người (gồm cả 3 nhân viên phi hành)
Khoảng 13 giờ 30 (giờ địa phương , hay 3 giờ 30 giờ GMT), trực thăng bị rơi tại một địa điểm cách làng Uzi, khoảng 2km về phía Tây-Nam, trong vùng rừng Dizmar, một hành lang bảo tồn sinh vật hoang dã của Hạt Varzaquan, Tỉnh East Azerbaijan. “
Bộ trưởng Phủ Tổng thống Iran, Gholam-Hossein Esmaili, đi trên một trong 3 trực thăng xác nhận:“.. 3 trực thăng cùng cất cánh lúc khoảng 13:00 giờ. Thời tiết bình thường lúc khởi hành và cả trong lúc các trực thăng đang bay. Sau 45 phút từ cát cánh, phi công của trực thăng chở TT Raisi (phi công chỉ huy cả phi đội) ra lệnh cho 2 phi cơ đi theo, tăng cao độ để tránh đám mây phía trước.. Sau khi bay vào mây khoảng 30 giây, phi công của chiếc trực thăng chở Esmaeili ghi nhận chiếc trực thăng chở Raisi mất dạng ! và trực thăng này đã phải bay quanh để tìm kiếm, sau 2-3 vòng và không thể liên lạc vô tuyến, cũng không đáp ngay xuống được vị trí, vì mây thấp, nên đành đáp xuống Mõ đồng Sungun, cách đó không xa (khoảng 30 giây bay) . Phi công cố gọi cho Mostafavi (phi công của trực thăng chở Raisi, nhưng người trả lời là Ale-Hashem (một thành viên trong đoàn tùy tùng đi theo Raisi),Ale cho biết trực thăng chở Raisi đã bị rơi.. Esmaelii đã gọi thêm lần thứ nhì và nói chuyện được với Ale-Hashem..
Phi đội trực thăng 3 chiếc gồm 2 chiếc 212 và chiếc MIL Mi-171 ( gốc Nga)
Một xe cứu thương cùng nhân viên cấp cứu được gửi đến nơi phi cơ rơi, liên lạc vẫn duy trì được với Ale-Hashem trong gần 3 tiếng.. nhưng Ale-Hashem chết trước khi xe cấp cứu đến nơi…
- Diễn tiến tìm kiếm và cấp cứu :
Tin tức về vụ trực thăng rơi được Chính Phủ Iran loan báo lúc 16:00 giờ trên Đài Phát Thanh “Islamic Republic Iran Broadcasting và Bộ Trưởng Nội Vụ Iran cho biết là phi cơ đáp ‘nặng’ trong điều kiện thời tiết xấu và sương mù.Tham mưu trưởng QĐ Iran ra lệnh cho tất cả các binh chủng dồn mọi khả năng vào việc tìm kiếm chiếc trực thăng lâm nạn.Sương mù dày đặc đã gây trở ngại cho công việc tìm kiếm.Theo dự trù thì các toán tiếp cứu có thể đến được địa điểm trực thăng rơi khoảng lúc 20:00..Đến 20:39, lực lượng Iran đến được gần vị trí tìm kiếm . Khoảng 40 toán cứu nạn của Hội Chữ Liềm Đỏ Iran cùng các drones thám sát đã được sử dụng..
Cộng đồng chung EU đã cung cấp (qua Copernicus Emergency Management Service) tin tức và bản đồ từ vệ tinh định vị khẩn cấp theo yêu cầu của Iran. Các nước Armenia, Azerbaijan, Iraq, Qatar, Thổ và Nga đề nghị giúp đỡ cho việc tìm kiếm. Nga gửi 2 phi cơ tìm kiếm * cứu nạn’ và 3 trực thăng cùng 50 nhân viên đến giúp Iran.
Bộ Ngoại Giao Mỹ, ngày 20 tháng Năm, cho biết Mỹ đã từ chối lời yêu cầu của Iran vì lý do tiếp vận..(theo Reuters 21-05-2024)
Iran yêu cầu Thổ cung cấp một trực thăng tìm và cứu, trang bị hệ thống hồng ngoại quan sát được trong đêm.. Vị trí nơi phi cơ lâm nạn được drone Bayraktar Akinci tìm được là một sườn núi dốc cách biên giới Iran-Azerbaijan khoảng 20km về phía Nam. Drone không vũ trang này được Thổ gửi đến theo yêu cầu của Iran. (Iran sau đó cải chính tin của Thổ và cho biết vị trí trực thăng rơi tìm được là do các drones của Iran có trang bị radar Synthetic Aperture..?) và drones của Thổ còn bay qua các khu vực ‘nhạy cảm’ của Iran?
Vài giờ sau Iran cho biết: Đã tìm được vị trí của xác phi cơ vả không có các dấu hiệu có người sống sót. Xác phi cô nằm tại một điểm có cao độ 2000m, phi cơ cháy rụi chỉ còn phần đuôi
Ngày 20 tháng 5, cuộc tìm kiếm chấn dứt, sau khi thu hồi được xác các nạn nhân và đưa về Tabriz.. Đa số các thi hài bị cháy thành than nhưng vẫn xác định được danh tính
- Những chi tiết về chiếc trực thăng ‘chuyên cơ’..
Báo chí và các tin tức truyền thông đều ghi chiếc trực thăng của Tổng Thống Iran là loại Bell 212. Riêng INPA (Irannews) ghi rõ hơn : Đây là chiếc Bell 412 có số S/N 6-9221, chế tạo năm 1994 và cải biến thành trực thăng riêng của TT Iran vào năm 2021..
- Tử Bell 212 đén Bell 412
– Bell 212
Reuters tóm lược về Bell 212, là phiên bản (version) dân dụng của trực thăng vận chuyển quân sự UH-1N ‘Twin-Huey, rất thông dụng trong Quân đội Mỹ thời Chiến tranh Việt Nam, và là loại trực thăng được dùng phổ biến khắp thế giới..
Quân đội Mỹ bắt đầu sử dụng các UH-1 tại Việt Nam từ tháng 4-1962 với nhiệm vụ tải thưong thay thế cho các H-34 cũ. Đơn vị đầu tiên dùng trực thăng này tại VN là 57 Medical Detachment (MD).Từ loại UH-1A ban đầu, Quân Lực Mỹ (Lục quân) đã cải thiện và chuyển đổi thành nhiều loại khác từ A đến H chuyên chở, võ trang và cà các trực thăng AH tấn công ( attack gunship).Các Quân chủng khác của Mỹ cũng dùng các phiên bản trang bị động cơ khác nhau có các nhiệm vụ riêng như UH-1E (Hải quân), UH-1F (Không quân)
Theo Quân sử Không Quân VNCH : “Không quân VN đã sử dụng các kiểu UH-1 từ A đến H và nhiều nhất là các kiểu D và H..và cả loại trang bị để tải thương (dust-off)”
Bell 212 Twin Huey (còn có tên Twin Two-Twelve) là một trực thăng hạng trung, 2 cánh quạt nâng nằm ngang (blades), 2 động cơ, bay lần đầu năm 1968. Trực thăng 212 được đưa ra thị trường cho nhu cầu dân dụng, 15 chỗ ngồi (1 phi công và 14 hành khách). 212 được thiết kế theo khung sườn của Bell 205.. và sản xuất theo yêu cầu của Canada.
Phiên bản quân sự của Bell 212 được gọi là UH-1N và tham chiến tại VN từ tháng 10-1970. UH-1N được sử dụng trong nhiều phi vụ ‘mật’ của Lực lượng Hoa Kỳ tại VN. 6 chiếc VH-1N dược cải biến riêng thành ‘chuyên cơ’ dành cho TT Mỹ và các Giới chức cao cấp..Phi hành đoàn của UH-1N gồm 3 người: Phi công trưởng, phi công phụ vả cơ phi; chở được 13 người, nhưng còn tùy theo trọng lượng và điều kiện thời tiết
– Bell 412
Ball 412 là phiên bản đầu tiên của ‘Huey’ để thay thế rotor (trục quay) chính truyền thống 2 blades bằng loại mới 4 blades. Bell 412 dựa theo khung sườn của 212, dùng động cơ căn bản Pratt & Whitney PT6T-3B turbo, twin-pac, 1800 mã lực, dùng rotor làm bằng composite. Nghiên cứu từ 1978, và qua nhiều thử nghiệm, 412 được sản xuất từ 1980s
Với 4 blades, khả năng bay cao, vận tốc và tầm bay xa của 412, tăng hơn 212 khá nhiều. Hiện nay có 2 phiên bản chính thức đang được sản xuất :
- 412EP (Enhance Performance), dùng từ 1993. Phiên bản này được dùng trong Không Quân Hoàng Gia Canada
- 412EPI, với nhiều thiết bị điện tử cải biến, vẫn được dùng tại nhiều quốc gia trên thế giới, cho các nhu cầu dân dụng và quân sự
- Trực thăng của Không quân Iran ?
Trước cuộc Cách mạng Hồi giáo 1979, lật đổ Vua Pahlavi,, KQ Hoàng gia Iran dược Mỹ cung cấp các trực thăng Bell 205, 205A và 212. 12 chiếc 212 dành cho Hải quân Iran được đặt thêm vào cuối 1990s bổ xung cho 14 chiếc đang sử dụng. Tuy nhiên phiên bản được sử dụng nhiều nhất là 214A trang bị các động cơ Lycoming turbo manh 1800hp. Lục quân Iran nhận 300 chiếc Bell 214A vào cuối tháng 4/1975. Iran cũng dùng phiên bản 214A trang bị hệ thống tìm kiếm & cứu nạn (Bell 214C)..
Theo tài liệu của Công ty Bell thì hiện nay KQ Cộng Hòa Islam Iran đang sử dụng 2 Bell 212s, Lục quân có khoảng 15 chiếc các loại 212 và 214, Hải quân còn 4 chiếc 212s
Do thành công của các loại trực thăng Bell , Công ty Iranian Helicopter Support and Renewal (PANHA) đâ nghiên cứu cách ‘reverse’, tháo gỡ và copy chế tạo các loại trực thăng đang dùng. (Công ty này nhận trách nhiệm sửa chữa và bảo trì các trực thăng cho Quân đội Iran).. Két quà, năm 1998, trực thăng mẫu Panha Shabaviz 2-75 đã bay thử và được sản xuất từ 2002 . Ít chi tiết được công bố, và chỉ biết trực thăng tự chế này có phần giống như các 205 và 214.. (Xem phần KQ Iran)
Iran đã sản xuất được vài loại trực thăng ‘nội hóa’ như Shabaviz 206-1 theo khuôn của chiếu Agusta Bell 206 (gốc Ý) và Shabaviz 2-75 là mẫu copy của Bell 214C. Ngoài ra Shahid-278 là copy của Bell 206, pha trộn với các trực thăng khác..
- Lý do Trực thăng rơi và những lời bàn?
Chính phủ Iran đã chính thức điều tra về tai nạn quá quan trọng này.
Ngày 23 tháng 5, Giới chức quân sự Iran đã đưa ra báo cáo sơ khởi, không ghi nhận bất thường trong các liên lạc giữa phi công của trực thăng và đài kiểm báo. Một giới chức dân sự ‘cho’ là vì lý do thời tiết (?), nhưng giới chức khác lại xác nhận , thời tiết lúc xảy ra tai nạn, tại vùng này.. bình thường ? Bộ Tổng Tham Mưu QL Iran cho biết, không có vết đạn trên xác phi cơ..và các mảnh vụn của trực thăng không có vết chất nổ
- Vấn đề thời tiết :
Tin tức sơ khởi của Associated Press ghi : “.. trực thăng bay trong sương mù, tại một khu vực núi non..’ . Điều kiện thời tiết xấu là nguyên do chính gây ra các tai nạn trực thăng. Theo một bản phân tách của American Institute of Aeronautics and Astronautics (2021) thì 28% tổng số các tai nạn gây thương vong của trực thăng, là do yếu tố thời tiết..Gió tuy gây nhiều tai nạn nhưng lại không gây tử vong. Tầm quan sát hợp cùng ánh sáng và mây mù gây phần lớn các tai nạn trực thăng chết người.
Bay trong khu vực núi non và điều kiện thời tiết xấu tùy thuộc nhiều vào khả năng của phi công..
- Vấn đề bảo trì ?
Một lý do khác được địa ra là ,chiếc trực thăng của TT Raisi là một máy bay ‘cũ’ được phát triển từ thời Chiến tranh VN (1960-1970s). Do Mỹ cấm vận nên Iran đã gặp khó khăn trong việc tìm mua các cơ phận cần thiết cho chiếc trực thăng này ? Tuy nhiên các Viên chức Công nghiệp Uran đã khẳng định nhiều lần : “Iran hoàn toàn tự lực, chế tạo được tất cả các cơ phận dành cho mọi loại phi cơ sử dụng trong nước ?”
Chiếc Trực thăng của TT Raisi được bảo trì rất kỹ lưỡng do Công ty Iran PANHA
Từ 1986, tài liệu của United Technologies Corp, một Công ty công nghiệp Quốc phòng Mỹ có ghi là đã chuyển (không chính thức) cho Iran một số cơ phận 212. Năm 2011, Giới chức Tây Ban Nha đã chặn được một mưu toan của Venezuela chuyển nhượng cơ phận và nguyên cả vài trực thăng 212 cho Iran.. Từ 2021 Chính phủ Canada đã cho đình động các 212 sau khi điều tra một tai nạn , tìm ta chốt chặn blades của rotor chính, bị rơi gãy khi đang bay !
Một chi tiết khá kỳ lạ về Chiếc Trực thăng Bell 412 (S/N 6-9221)
Năm 2021, Iran đã gửi chiếc trực thăng này (S/N 6-9221) sang Thổ nhĩ Kỳ để ‘nâng cấp’ thành Trực Thăng Chuyên chở yếu nhân (VIP).Trong chương trình nâng cấp này, ngoài việc sắp xếp lại các chỗ ngồi, ghế bọc da, tăng thoải mái cho Lãnh tụ, còn có việc gắn trang bị hệ thống phi hành viễn thông (satellite navigation)..Và việc nâng cấp này ‘được cho'(?) là do các chuyên viên Israel thực hiện!
Hệ thống ADS-B do chuyên viên Israel gắn trên chuyên cơ này, giúp theo dõi phi trình của trực thăng bằng vệ tinh (nghi vấn được đặt ra là Do thái có khả năng gây rối loạn cho ADS-B, cho các ‘tin’ sai’ về vị trí đang bay.. và gây ra tai nạn? Hình ảnh vệ tinh theo dõi chuyến bay cho thấy trực thăng bay lạc đường và mất liên lạc, bay cao hơn trần mây và rơi khi xuống thấp và đáp không.. đúng nơi cần đáp ?)
Công ty Iran PANHA, ngoài nhiệm vụ bảo trì cho các trực thăng của Quân đội Iran, còn sản xuất các phụ tùng và bộ phận rời thay thế cho các loại trực thăng và các phi cơ gốc Mỹ mà Iran còn đang (như F-14 Tomcat, F-5Es..giữ cho các phi cơ này tiếp tục bay sau hơn 50 năm )
- Các câu hỏi đặt ra khi xảy ra tai nạn :
– Tại sao chỉ một trực thăng bị rơi trong 3 chiếc cùng bay ?
Các nhà nghiên cứu suy đoán : Chiếc Trực thăng bay đầu có trang bị radar thời tiết; chiếc VIP thứ 2,không có radar ?,nhưng phi công của chiếc này lại chỉ huy toàn bộ phi vụ. Không có bằng chứng để chứng tỏ viên phi công bay số 1, dẫn đường trong lúc thời tiết xấu, có liên lạc vô tuyến với các chiếc số 2 và số 3, tuy có thể đã thông báo tình hình thời tiết cho số 2 ?. Các nhà nghiên cứu không giải thích được tại sao Số 2 lại không tăng cao độ đúng lúc, sau khi ra lệnh cho cho số 2 và 3 tăng cao độ tránh mây (có thể do trục trặc máy móc hay tính sai áp suất (barometric pressure)?, Số 2 bay vào mây và nghĩ là đã có thể đáp thành công?
– Sự kiện ông Tu sĩ Islam (Ale-Hashem) sống sót khá lâu và còn liên lạc bằng điện thoại cầm tay với nhiều giới chức sau khi phi cơ rơi ? Phi công của chiếc Số 2 rất có thể đã làm ‘crash’ có điều khiển (controlled flight into terrain) sau khi biết mình đã đáp sai nhưng không còn kịp.Trực thăng đáp quá ‘nặng’ và sau đó phi cơ bị cháy. Cú ‘choc’ mạnh đầu tiên có lẽ đã làm Ale-Hashem văng ra ngoài.. và có thêm điều kỳ lạ nữa là ông này lại ‘nhặt’ được chiếc phone của Phi công để có thể.. liên lạc sau đó với nhiều người ..
– Chiếc Trực thăngcủa TT Raisi không được trang bị hệ thống định vị, transponder ? nên phải tìm kiếm bằng drone và vị trí chính xác chỉ tìm ra sau 15 tiếng mất liên lạc !
- Tai nạn hay âm mưu chính trị ?
Cho đến nay.. chưa có nghi vấn nào về.. trực thăng có thể bị phá hoại ?, nhưng các tai nạn phi cơ (kể cả trực thăng) để loại trừ đối thủ chính trị đã từng xảy ra và vẫn có thể tiếp tục xảy ra ? (trường hợp phi cơ riêng của Thủ lãnh nhóm đánh thuê Wagner, đã bị nổ tung khi đang bay tại Nga sau khi ông này nổi loạn chống Putin )
Một nghi vấn đáng chú ý là : sự vắng mặt của người cận vệ của TT Raisi ?
Những ảnh chụp sau cùng của Raisi đều cho thấy người cận vệ này luôn bên cạnh ông và trong danh sách nạn nhân được công bố KHÔNG có tên Ông này ? Theo nghi vấn thì Bell 212 có khả năng chở 15 hành khách, nhưng chỉ có tổng cộng 8 người trên trực thăng và có thể người cận vệ này Javad Mehrabi, đã đi trên 1 trong 2 trực thăng khác, bay theo ? Báo HamMihan tại Iran cho biết có thể vài hành khách đã được chuyển máy bay trước khi Phi đội cất cánh ?
Cận vệ.. thoát nạn ? (Iran International 05/27/2024)
Trần Lý 1 tháng 6-2024
Nguồn: Mr.TL chuyển
TVQ
No comments:
Post a Comment