HÌNH ẢNH,GETTY IMAGES/VGP
Chính quyền Trump được cho là có kế hoạch sáp nhập USAID vào Bộ Ngoại giao Mỹ. Vào ngày 3/2, các nhân viên USAID được yêu cầu không đến trụ sở của cơ quan này tại Washington.
USAID - Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ - là tổ chức viện trợ chính của chính phủ Mỹ, chịu trách nhiệm phân phối hàng tỷ USD viện trợ trên khắp thế giới, bao gồm Việt Nam.
Ngoại trưởng Marco Rubio nói với các phóng viên rằng ông hiện là quyền lãnh đạo của cơ quan này.
Các nghị sĩ Dân chủ gọi đây là một động thái "bất hợp pháp, vi hiến", sẽ gây tổn hại cho người nghèo ở nước ngoài, đe dọa an ninh quốc gia và làm suy giảm ảnh hưởng của Mỹ trên trường quốc tế.
Tổng thống Donald Trump và ông Elon Musk, một trong những cố vấn thân tín nhất của tổng thống, từng lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ USAID.
Phát biểu với các phóng viên tại Nhà Trắng vào hôm 3/2, ông Trump cáo buộc USAID do "những kẻ cực tả điên rồ" điều hành và đang không phải chịu trách nhiệm cho "hành vi gian lận nghiêm trọng", nhưng không nêu thông tin chi tiết hay nhắc tên ai.
HÌNH ẢNH,GETTY IMAGES,Hôm thứ Hai 3/2, các nhân viên của USAID được yêu cầu ở nhà. Theo một tin nhắn nội bộ mà BBC thu thập được, tài khoản email của hàng trăm nhân viên đã bị khóa
USAID được thành lập vào năm 1961 dưới thời Tổng thống John F. Kennedy, hiện có khoảng 10.000 nhân viên và ngân sách lên tới gần 40 tỷ USD, chiếm phần lớn trong tổng số 68 tỷ USD ngân sách viện trợ nước ngoài của chính phủ Mỹ.
Ngoại trưởng Rubio đã gọi USAID là "một cơ quan vô cùng trì trệ", tuy nhiên khẳng định nhiều chức năng của tổ chức này "vẫn sẽ tiếp tục".
"Họ sẽ vẫn là một phần của chính sách đối ngoại Mỹ, nhưng phải phù hợp đường lối của chính sách đối ngoại," ông nói với các phóng viên tại El Salvador.
Hiện chưa rõ chính quyền sẽ thực hiện kế hoạch này như thế nào.
Thông báo được đưa ra sau khi ông Musk, người đứng đầu một cơ quan không chính thức có nhiệm vụ cắt giảm chi phí, tuyên bố rằng chính quyền có kế hoạch đóng cửa USAID.
Cuối tuần vừa rồi, hai quan chức an ninh cấp cao của USAID đã phải nghỉ phép và trang web của cơ quan này bị đóng cửa.
Hôm thứ Hai 3/2, các nhân viên được yêu cầu ở nhà. Theo một tin nhắn nội bộ mà BBC thu thập được, tài khoản email của hàng trăm nhân viên đã bị khóa.
Ở bên ngoài trụ sở USAID, các nghị sĩ Dân chủ tuyên bố rằng những động thái này vi phạm pháp luật và việc đóng cửa cơ quan này sẽ gây hại đến an ninh quốc gia.
"Đó không chỉ là một món quà dành cho các đối thủ của chúng ta... mà còn hoàn toàn bất hợp pháp," Thượng nghị sĩ Chris Van Hollen của bang Maryland tuyên bố.
Hạ nghị sĩ Johnny Olszewski, cũng từ bang Maryland, dẫn thông tin nói rằng lính gác nhà tù ở Syria – những người chịu trách nhiệm giam giữ hàng ngàn tay súng của Nhà nước Hồi giáo (IS) - suýt chút nữa đã bỏ việc sau động thái đóng băng viện trợ của Mỹ diễn ra trước đó.
"Đây là thực tế, đây là vấn đề nguy hiểm và nghiêm trọng," ông nói.
Một số người khác cáo buộc rằng lợi ích kinh doanh đã thúc đẩy ông Musk.
"Ông Elon Musk kiếm hàng tỷ đô la nhờ làm ăn với Trung Quốc, và giờ đây Trung Quốc đang hân hoan trước hành động này," Thượng nghị sĩ Chris Murphy của bang Connecticut tuyên bố.
Ông Musk được giao phụ trách một sáng kiến có tên Bộ Chính phủ Hiệu quả (Doge), một tổ chức không thuộc bất kỳ cơ quan chính phủ chính thức nào nhưng được ông Trump trao quyền rộng rãi với nhiệm vụ cắt giảm chi tiêu liên bang.
Tư cách pháp lý và thẩm quyền của Doge trong việc ra lệnh đóng cửa các chương trình của chính phủ vẫn chưa rõ ràng, nhưng tổ chức này đã trở thành đối tượng của nhiều vụ kiện tụng.
Cuối tuần vừa rồi, ông Musk đã đăng hàng chục thông điệp, trong đó có các cáo buộc nói rằng USAID đầy rẫy gian lận và tham nhũng.
Trên mạng xã hội X, ông Musk gọi USAID là "tà ác", "một tổ chức tội phạm" và "một chiến dịch chính trị tâm lý cực tả" - cụm từ thường được sử dụng trên mạng nhằm ám chỉ điều gì đó là một âm mưu hoặc là vỏ bọc.
Trong một buổi phát trực tiếp trên X vào sáng sớm hôm 3/2, ông Musk nói với những người theo dõi:
"Về cơ bản, anh phải hoàn toàn loại bỏ thứ này. Không thể tu sửa được nữa... Chúng tôi sẽ đóng cửa cơ quan này."
Cùng ngày, truyền thông Mỹ viện dẫn các nguồn tin ẩn danh từ Nhà Trắng cho biết ông Musk đã được giao một công việc không lương của một "viên chức nhà nước đặc biệt" bán thời gian, một vị trí có thể trao cho ông quyền kiểm soát nhiều quy tắc về công bố tài chính nhưng cũng gây ra xung đột lợi ích.
Tại Nhà Trắng, ông Trump lên tiếng bảo vệ cách ông Musk xử lý tình hình, nói rằng ông trùm công nghệ "chỉ có quyền cho những người mà ông ấy cho là không tốt nghỉ việc, nếu chúng tôi đồng ý, và chỉ khi chúng tôi đồng ý".
"Elon không thể và sẽ không làm bất cứ điều gì nếu không có sự chấp thuận của chúng tôi," ông nói.
USAID phân phối hàng tỷ đô la tiền viện trợ cho các tổ chức phi chính phủ, tổ chức phi lợi nhuận và nhóm cứu trợ trên khắp thế giới.
Do trang web của USAID đã dừng hoạt động, nhiều trung tâm thông tin quan trọng, trong đó có hệ thống theo dõi nạn đói toàn cầu và dữ liệu viện trợ trong nhiều thập kỷ, đã không thể truy cập được.
Các quan chức hàng đầu đã bị cho nghỉ phép hoặc từ chức trong vài ngày qua sau những bất đồng với tổ chức Doge của ông Musk, trong đó có việc phản đối yêu cầu cho phép nhân viên của Doge được phép truy cập vào một khu vực có tính bảo mật cao để xem các thông tin mật, tờ Washington Post và CNN đưa tin vào cuối tuần vừa rồi.
"Không có tài liệu mật nào bị truy cập mà không tuân thủ theo đúng quy trình bảo mật," bà Katie Miller, phát ngôn viên của Doge, viết trên X.
Hệ quả là Giám đốc an ninh của USAID, ông John Vorhees, và phó Giám đốc An ninh, ông Brian McGill, đều đã bị cho tạm nghỉ phép có lương, CBS đưa tin.
Trong khi đó, Washington Post đưa tin rằng Chánh văn phòng USAID Matt Hopson, một chính trị gia có tiếng, cũng đã từ chức.
USAID ở Việt Nam
HÌNH ẢNH,VGP,Tổng Giám đốc USAID Samantha Power (trái) và Thủ tướng Phạm Minh Chính vào năm 2023
Theo Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam, USAID hợp tác với chính phủ Việt Nam, khu vực tư nhân, các trường đại học và tổ chức nghiên cứu, các tổ chức trong nước và quốc tế cũng như các bên liên quan khác ở nhiều lĩnh vực khác nhau.
Bắt đầu từ năm 1989, khởi đầu với việc giúp đỡ các nạn nhân chiến tranh, hợp tác giữa USAID với Việt Nam tăng dần lên, mở rộng ra nhiều lĩnh vực như biến đổi khí hậu, phát triển kinh tế, giáo dục đại học, y tế công và khắc phục hậu quả chiến tranh.
Riêng với Việt Nam, USAID có ngân sách hàng năm lên tới 150 triệu USD, theo một bài đăng trên website của Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam vào tháng 6/2023.
Một trong những hoạt động nổi bật là việc xử lý ô nhiễm dioxin.
Trong chuyến thăm Việt Nam vào đầu năm 2023, Tổng Giám đốc USAID Samantha Power đã công bố một khoản viện trợ trị giá 73 triệu USD để xử lý và làm sạch đất bị ô nhiễm tại sân bay Biên Hòa.
Dự án xử lý dioxin tại sân bay Biên Hòa khởi công từ tháng 12/2019, tổng kinh phí 390 triệu USD, sau nâng lên 450 triệu USD, dự kiến hoàn thành sau 10 năm. Chính quyền Mỹ ban đầu dự kiến sẽ đóng góp 300 triệu USD, nhưng đến giữa tháng 1/2025, Mỹ đã tăng nguồn vốn thực hiện dự án xử lý ô nhiễm dioxin khu vực sân bay Biên Hòa tăng lên 430 triệu USD.
Vào năm 2023, USAID và Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã trao đổi hai văn bản hợp tác về nâng cao năng lực cạnh tranh nền kinh tế và phát triển năng lực địa phương của Việt Nam với thời gian thực hiện đến 2028 và tổng giá trị ODA (viện trợ phát triển chính thức) 100 triệu USD.
Tổ chức này cũng công bố thực hiện dự án tăng cường năng lực cạnh tranh khu vực tư nhân Việt Nam (IPS-C) với thời gian đến năm 2025 và tổng giá trị ODA 36,3 triệu USD.
Trong 30 năm qua, thông qua USAID, Mỹ đã đóng góp hơn 155 triệu USD tiền ngân sách cho hoạt động hỗ trợ người khuyết tật ở Việt Nam. Cùng thời kỳ, USAID đã hỗ trợ hàng triệu người khuyết tật ở Việt Nam - chỉ tiếng riêng năm 2023 là hơn 26.000 người.
Mới đây, sau những ảnh hưởng của bão Yagi (9/2024), Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam cho biết Phái đoàn Ngoại giao Mỹ tại Việt Nam cung cấp 1 triệu USD viện trợ nhân đạo khẩn cấp thông qua USAID để hỗ trợ Việt Nam khắc phục thiệt hại.
Trong 5 năm qua, thông qua USAID, Phái đoàn Ngoại giao Mỹ tại Việt Nam đã cung cấp 7,7 triệu USD hỗ trợ khẩn cấp và hỗ trợ sẵn sàng ứng phó thiên tai, trong đó bao gồm đáp ứng các nhu cầu do bão, lũ cũng như nâng cao năng lực cho các đội xung kích phòng, chống thiên tai trên cả nước, theo trang web của USAID.
USAID cũng có nhiều khoản tài trợ cho Việt Nam liên quan tới những dự án về an ninh lương thực, giáo dục, sức khoẻ, rác thải nhựa, nông nghiệp bền vững…
Chẳng hạn, vào cuối tháng 11/2024, Phái đoàn Ngoại giao Mỹ tại Việt Nam, thông qua USAID, đã phối hợp với Sở Y tế TP HCM và Công ty TNHH Doanh nghiệp Xã hội Life cùng khởi động một dự án với ngân sách 1,85 triệu đô la nhằm hỗ trợ TP HCM đạt được mục tiêu quốc gia chấm dứt bệnh AIDS vào năm 2030.
Ở thời điểm hiện tại, trang web của cơ quan này ở Việt Nam đã không thể truy cập được. Tài khoản Facebook của cơ quan này tại Việt Nam vẫn mở nhưng không cập nhật thông tin mới từ ngày 29/1.
No comments:
Post a Comment