Đêm Hồng Ngự - Phan thái Yên

Đoàn giang đĩnh rời căn cứ nổi An Long chạy về phía Hồng Ngự lúc trời vừa trở chiều. Cơn mưa hè dội bóng hoàng hôn xuống mặt sông xám. Bãi bờ xa mất hút trong mưa làm dòng sông chợt mênh mông.

Đêm Hồng Ngự hỏa châu suông nắng khuya khoắc rọi hồn gươm đao buồn

PTY 

Buổi sáng sau buổi họp ở bộ chỉ huy tiền phương, lúc nghe tôi báo về cuộc hành quân phối hợp sắp tới ở Hồng Ngự ai cũng mừng ra mặt. Hơn tháng nay chỉ quanh quẩn vùng bắc Cao Lãnh và Bến Đá khiến cả lính lẫn quan bắt đầu thấy cuồng chân. Lui tới mãi cũng chỉ con lộ buồn hiu trước tòa Tỉnh và mấy quán cà phê vắng khách. Khúc nhạc trưa rời rạc nhàm chán như cô chủ quán quá thì ráng làm dáng ngây thơ. 

May là cách Bến Đá không xa, giữa vàm sông rộng Tiền giang là cù lao Mỹ Hiệp lá xanh rì soi bóng nước. Rừng cây bao kín cù lao chỉ chừa khoảng trống vừa đủ cho dòng kinh nhỏ lách vào, bỏ lại cảnh đời cuồng nộ ngoài kia. Những ngôi nhà nền đắp cao mái ngói đỏ ẩn hiện sau những lùm điên điển lấm tấm hoa vàng. Nối liền mỗi nhà với con kinh là mương nước rộng, xuồng lớn có thể chèo vào tận đến đầu hiên nhà. Từ ngoài sông lớn đi vào, ngôi nhà đầu tiên phía bên trái của cô thợ may cũng là chủ tiệm tạp hóa nhỏ có bán cà phê. Mỗi buổi sáng tôi và vài người lính đến quán ngồi lơ đãng uống cà phê nghe nhạc, lòng biếng lười thanh thản. Thỉnh thoảng tiếng chim cu gáy từ một bụi cây nào đó vang lên gọi mái. Ông già tóc búi củ hành ngồi đan lợp trước sân nhà bỏ việc ngẩng đầu nhìn quanh, miệng móm mém điếu thuốc vấn làm chòm râu trắng rung rung. 

Tiếng người sĩ quan trực phòng hành quân từ máy truyền tin rè rẹt cho biết đoàn tàu của giang đoàn bạn sẽ vào vùng hành quân trễ hơn dự tính. Tôi được lệnh phải đi họp thay ông chỉ huy trưởng của giang đoàn này để nhận bản đồ và tiêu lệnh hành quân. Sau một hồi văng tục, tôi gọi máy đoàn tàu gia tăng tốc độ cho kịp buổi họp hành quân ở chi khu Hồng Ngự. Việt, thuyền trưởng, có lẽ vẫn còn nhớ chuyện tôi đi họp ở chi khu Mỹ An, tiểu khu Kiến Phong mấy tháng trước, cười trêu chọc. 

- Ông thầy coi bộ rất có duyên với vụ họp thế này lắm. Hay là đi phép Sài Gòn lần tới, ông thầy ghé Thích Phú mua cặp lon thiếu tá để sẵn, đụng chuyện đỡ lắm. 

Cuộc hành quân phối hợp ở Mỹ An lần đó qui mô cấp trung đoàn với sự yểm trợ của hai đoàn tàu Tuần Thám và Ngăn Chặn. Một buổi chiều, đã tới giờ họp báo cáo hành quân mà sĩ quan thâm niên phía Hải Quân là ông chỉ huy trưởng của giang đoàn Ngăn Chặn vẫn còn xỉn đâu đó chưa về. Hai ba ông quan tàu trẻ tuổi e ngại nhìn nhau trong lúc người sĩ quan hành quân của chi khu Mỹ An bồn chồn lo lắng đứng chờ. 

Ngồi trong phòng họp nhìn những sĩ quan bộ binh cao cấp, khắc khổ trong quân phục tác chiến, tôi chợt nhớ ra chiến tranh đã kéo dài quá lâu. Tuổi lính của họ có lẽ đã xấp xỉ tuổi đời tôi. Những người sĩ quan can trường đã chiến đấu trên khắp vùng đất nước, đồng bằng, cao nguyên, duyên hải, địa đầu hỏa tuyến, cuối Việt u minh... Họ đã chiến đấu để chiến thắng, để vinh danh và để sống còn. Mười năm. Hai mươi năm. Ông Đại tá nhìn tôi nghiêm khắc lúc tôi chào bước ra khỏi phòng họp. Tôi chỉ là một người trẻ tuổi trong cuộc chiến này, sẵn lòng, nhưng không muốn trở nên già nua trong đó.

Đoàn tàu ngóc cao đầu phóng như bay trên mặt nước bỏ lại sau lưng dãi bọt sóng tung trắng xóa. Trong mưa chiều, vùng sông rộng giữa Tân Châu và Hồng Ngự cuồn cuộn sóng nước lai láng phù sa. Tôi nghĩ tới vùng cửa biển Vũng Tàu ngày đầu nghiệp lính theo chiến hạm ra khơi. Ngoái nhìn bóng chim bay chấp chới trên bờ lau bãi sậy xao xác nắng chiều, lòng nửa rộn ràng về những ngày biển rộng sắp tới, nửa vun ngập nhớ tiếc những ngày vui phố xá. 

Bờ sông cao. Con lộ tráng nhựa ôm vòng theo nhánh sông uốn quanh rồi mất hút sau dãy nhà nằm dọc theo bờ sông phía phố chợ. Bên kia con lộ là bộ chỉ huy chi khu Hồng Ngự. Lính gác cổng đứng co ro trong vọng gác, bao cát chồng cao ngang ngực. Người sĩ quan hành quân chi khu từ bên trong bước ra hướng dẫn tôi vào phòng họp. Tôi thở phào nhẹ nhõm khi nhận ra vài khuôn mặt quen trong phòng. Gần một năm trước tôi đã có dịp yểm trợ tiểu đoàn Biệt Động Quân này trong cuộc hành quân ở Tuyên Nhơn, Mộc Hóa. Ông Tiểu Đoàn Trưởng chưa đến nên trong phòng có không khí của một câu lạc bộ dã chiến hơn là một phòng họp hành quân. Tôi ngồi xuống cạnh Nhân, một trong những Đại Đội Trưởng của tiểu đoàn. Nhân là bạn cùng khóa Võ Bị Đà Lạt với một người bạn thân của tôi thời trung học. Ông đại đội trưởng Biệt Động Quân có khuôn mặt hiền như con gái kể chuyện mấy tháng hành quân ở Chương Thiện và cái chết của ông Đại Tá Liên Đoàn Trưởng. 

Nhân chép miệng. 

- Chỉ một trái pháo mồ côi đã kết liễu một đời ngang dọc lẫy lừng.

Ông Đại Tá nổi tiếng về chuyện đi hành quân bất cứ ở đâu cũng có bà vợ đi theo. Hồi đó tôi thường liên tưởng tới hình ảnh ông Đại Tá râu vểnh trau chuốt, trong phim Ngày Dài Nhất. Quân đội Đồng Minh đổ bộ lên bãi biển Normandie, đạn bắn như mưa mà ông Đại Tá vẫn kiêu ngạo với điếu xì gà trên miệng, tay ôm con chó lông xù. 

Ra khỏi phòng họp hành quân, trời đã tạnh mưa nhưng trần mây thấp vẫn còn sũng hơi nước. Ăn vội bữa cơm chiều, tôi gọi về giang đoàn báo cáo tình hình buổi họp và liên lạc với giang đoàn Xung Phong. Còn vài tiếng đống hồ nữa mới tới giờ chuyển quân, tôi bảo các thuyền trưởng cắt người canh gác và dùng một chiếc tàu đưa đón những ai muốn đi thăm phố chợ. Tôi cần một ly cà phê thật đậm để thức suốt đêm nay. 

Phiên chợ chiều đã tan từ lâu. Dãy tiệm buôn e dè đóng cửa sớm vì lính tráng qua lại đông đúc. Trong bóng tối nhá nhem, khu phố chợ vẫn không giấu được vẽ trù phú của một quận lỵ biên giới ở cực Tây tỉnh Kiến Phong. Lính Biệt Động nằm ngồi ngổn ngang trong nhà lồng chợ, dọc theo mái hiên của những tiệm buôn, hoặc ngồi đầy nghẹt trong những quán ăn, quán cà phê. Tôi gặp Nhân và vài sĩ quan bạn khác cũng đang đi tìm cà phê. Chúng tôi đi mãi về phía cuối phố mới tìm ra được một quán cà phê vắng người. Nhìn lũ người gươm đao, cô hàng cà phê cuống quít mở lớn băng nhạc thật lính. Tôi ở miền xa. Trời cao đất lạ. Nhiều đông lắm hạ. Nuối tiếc đi qua. Thiếu bóng đàn bà... Tôi hỏi những người bạn mới.

- Mấy ông muốn nghe nhạc khác không ?

- Ừ, ông vào hỏi cô chủ quán coi có băng nào khác không. Nghe hoài mấy bài này mệt tai quá. 

Tôi lấy trong túi áo ra hai băng nhạc cassette.

- Khỏi cần. Tôi có thói quen đi đâu cũng mang theo vài băng ruột để phòng hờ trường hợp như tối nay. 

Chúng tôi ngồi uống cà phê nghe nhạc. Nhân kể chuyện năm đầu ở Võ Bị. Phép cuối tuần, ra phố thèm được ngồi cà phê Tùng mà quán thì lúc nào cũng chật ních niên trưởng, sau vài tuần tức quá xâm mình vào đại. Nhân cười:

- Mẹ nó, chỉ một ly cà phê Tùng mà phải chào niên trưởng mỏi cả tay, tối về Trường lại bị quay dã chiến phờ phạc.

Từ quán Tùng, câu chuyện nổ giòn về những quán cà phê ở những vùng đất chúng tôi đã đi qua, thành phố chúng tôi đã sống tháng ngày trước lính. Tiếng hát Lệ Thu lướt thướt giọng sầu vương theo gió đưa chúng tôi vào một nỗi yên lặng tuyệt vời. Nhắm mắt lại để thấy lòng bay theo tiếng hát... Người đi chưa hết hương sầu lữ thứ. Hồn theo cánh gió quên tình xa xưa. Tuổi xanh như lá thu rụng cuối mùa. Mộng về đêm đêm khát vầng trán ngây thơ...

Nhắm mắt lại để nghe lòng ước muốn bay xa, bay cao khỏi biên giới con người đã áp đặt cho nhau. Và chỉ để mở mắt ra buồn phiền biết được lòng mình đã từ lâu dừng lại bên lằn ranh của tục lụy tầm thường. Cũng như dòng sông biên giới ngoài kia, quanh co, chẳng một nhịp cầu.

Tàu giang đoàn Xung Phong lố nhố đậu kín khoảng sông rộng trước chi khu. Tiếng máy tàu chạy rầm rì, bóng người qua lại, đèn pha nhộn nhịp quét từng vệt dài trên mặt sông đã phá tan sự yên lặng cố hữu của đêm quận lỵ. Tôi tìm gặp ông Chỉ huy trưởng Giang đoàn để bàn giao bản đồ, tiêu lệnh hành quân và nhận nhiệm vụ yểm trợ đoàn công voa. Ông càu nhàu về sự chậm chạp của mấy chiếc tàu Quân Vận chở vật liệu cho căn cứ hỏa lực. Mở rộng tấm bản đồ, nhìn dòng sông uốn quanh co, ông chỉ tay vào vị trí của điểm đổ quân nói với tôi:

- Nhiệm vụ chính của trung úy là dẫn đầu đoàn công voa và chấm cho được cái điểm này. Dọn trật bãi là coi như đi đong cả đám. 

Ông bảo người sĩ quan hành quân liên lạc với tiểu đoàn Biệt Động Quân để bắt đầu điều động việc chuyển quân lên tàu. Giọng ông Thiếu tá Tiểu đoàn trưởng Biệt Động từ máy truyền tin vang lên kiêu hãnh. Tôi nghĩ tới những sôi động của đêm dài sắp tới, mắt ráo hoảnh vì ly cà phê phin đậm. 

Ông Chỉ huy trưởng bắt tay tôi.

- Anh cho tàu chạy vào bến sông phía trước chợ. Một trung đội khinh binh đang chờ ở đó. Lính lên tàu xong cậu cho tàu tản rộng ra làm vòng đai bảo vệ cho đoàn tàu sắt vào bốc tiểu đoàn.

Người trung đội trưởng của toán lính đứng chờ trên bến sông là anh chàng chuẩn úy trong nhóm sĩ quan uống cà phê với tôi lúc đầu đêm. Anh ít nói, chỉ ngồi im lặng uống cà phê mơ màng nghe nhạc.

Tôi chỉ tay về toán giang đĩnh đang ủi bãi dọc theo bến sông.

- Chuẩn úy cho anh em lên đều mỗi tàu. Tôi sẽ chờ ông cùng lên tàu này với nhóm cuối cùng.

Trời lại đổ mưa. Những sợi nước lóng lánh nghiêng nghiêng nhạt nhòa trong vùng ánh sáng của hàng đèn đường chạy dọc theo con lộ dẫn xuống bến sông. Ngoại trừ trung đội khinh binh đang đội mưa đi xuống tàu, phần lớn lính tiểu đoàn đã chạy ngược về núp mưa trong nhà lồng chợ hoặc dưới hàng hiên của dãy phố cửa đóng im lìm. Bóng người trung đội trưởng và anh lính truyền tin đổ dài trên bãi sông rồi nhòa lẫn vào bờ nước đen thẳm. 

Chiếc tàu đầu tiên của giang đoàn Xung Phong vừa qua khỏi khúc quanh cuối vàm sông. Tôi gọi máy cho toán giang đĩnh dưới quyền rời bến. Nhóm khinh binh cuối cùng đã xuống tàu. Họ đứng ngồi lố nhố trước mũi. Việt lùi tàu nối đuôi đoàn giang đĩnh đang lầm lũi chạy ra giữa sông làm vòng đai bảo vệ cho tiểu đoàn Biệt Động và đoàn tàu Xung Phong đang chuyển đội hình dàn hàng ngang ủi vào bãi sông. 

Túa ra từ trong bóng tối của nhà lồng chợ và mấy dãy hiên phố, từng trung đội lính Biệt Động với ba lô và súng cầm tay di hành về phía bến sông. 

Màn sương mưa bay thấp thoáng trên khu phố chợ pha nét chấm phá lên khung cảnh chuyển quân hào hùng, đẹp lạ lùng. Từ tần số hành quân những lệnh truyền qua lại, đích thân, đại bàng, alpha, zulu, thẩm quyền, Xray, papa... sang sảng hỗn độn. 

Tôi nói với Việt.

- Anh để tôi cầm tay lái cho. Ra bảo ông Chuẩn úy vào đây rồi đi nghĩ để lấy sức lát nữa tha hồ mà lái.

- Dễ gì mà ngủ, Ông Thầy. Có mấy khi chứng kiến được cảnh nhà binh hào hứng như vầy. Đi ngủ uổng lắm.

Người sĩ quan Biệt Động lúng túng bước theo mạn tàu đi vào phòng lái, chắc lưỡi.

- Trung úy ở trong này khô ráo, ấm cúng quá. 

Tôi chỉ chỗ ngồi cho anh ta.

- Trời bây giờ mưa nhẹ chứ như lúc chiều thì cũng ướt nhẹp. 

Sang tự giới thiệu, giọng thân mật.

- Em là dân Ban Mê Thuột. Năm ngoái hi vọng thi đậu Tú Tài hai để đi Hải quân. Mộng không thành phải đi Thủ Đức, mới ra trường hơn hai tháng nay. Dân cao nguyên về vùng dưới này tới đâu cũng thấy toàn sông với nước lạ quá.

Dãy hiên phố và con lộ dẫn xuống bến sông lúc này đã vắng lặng không còn một bóng người. Cột ăng ten truyền hình chằng chịt trên nóc khu phố chợ, xa xa sau màn mưa bụi nhìn như một rừng cây khô. Toán lính cuối cùng đã lên tàu. Tiểu đoàn lính đứng ngồi lố nhố trên đoàn chiến đĩnh và tàu LCM Quân Vận. Tôi tăng tốc độ chạy về tuyến xuất phát phía đầu ngã ba sông, đồng thời gọi máy dặn dò toán giang đĩnh vào đội hình. 

Từng chiếc một, đoàn tàu Xung Phong rời bến theo lệnh sắp xếp của ông Chỉ huy Trưởng thành đội hình hàng dọc từ từ tiến về phía chúng tôi. Đoàn tàu lầm lũi chạy sâu vào dòng sông biên giới bỏ lại sau lưng bến sông khuya khoắt mấy ngọn đèn đường vàng vọt. Trong màn đêm mưa giăng, Hồng Ngự lùi lại xa xôi. 

Giao tay lái cho Việt thuyền trưởng, tôi quàng tấm poncho lên người, nói với Sang.

- Tôi lên nóc phòng lái, quan sát chấm bản đồ để đi cho đúng đường. Dẫn tàu đi lạc đường phải về Mỹ Tho trình diện Ông Già lãnh mười củ thì cái hải nghiệp cỏn con của tôi coi như trôi theo dòng sông này về Miên luôn.

Sang xách máy truyền tin và cái máy cassette nhỏ bước theo tôi.

- Trung úy cho tôi mượn cái băng nhạc để nghe lại mấy bài hát hồi tối ở quán cà phê. Ông làm sao mà Nguyệt Cầm, Tống Biệt Hành, Bên Cầu Biên Giới, Uống Nước Bên Bờ Suối, Ướt Mi… đi với nhau trong một băng nhạc nghe đã quá. 

- Thời gian đi tàu biển rảnh rỗi tôi thường bỏ thì giờ chọn thâu những bài tôi thích vào một băng để nghe cho tiện. 

Trên bản đồ, dòng sông biên giới dài gần hai mươi cây số là một đường chỉ xanh đậm nét quanh co như rắn. Trong đêm thâu dòng sông lan rộng mông lung, mặt nước lặng lờ chút ánh vàng từ nửa vầng trăng ướt trên cao. Bờ sông thấp. Những lùm cây nhỏ san sát ven sông chìm lẫn vào bóng đen của từng dãy rừng đước mọc sâu vào nội địa ngút ngàn. Mỗi lần chạy qua một khúc sông uốn ngặt, nhìn ngang thấy bóng những khối sắt đen lớn nhỏ lầm lũi trôi tôi nghĩ đến một đàn trâu khổng lồ đang bơi về chuồng trong bóng chiều. Sự liên tưởng làm tôi bất giác cười một mình. Nếu đoàn tàu chiến trở thành đàn trâu, tôi và bạn bè sẽ rất vui được làm những chú mục đồng. Tôi sẽ thổi sáo và hát nghêu ngao, mắt no cánh diều bọc gió bay cao trong trời mơ. Và chú mục đồng, mặc cho ai chế diễu, sẽ từ chối tham dự trò chơi cờ lau tập chuyện chiến chinh. Chỉ là phiếm mơ… Dòng sông biên giới vẫn quanh co trước mặt. Đoàn tàu chiến vẫn lầm lũi đi. Tôi vẫn có nhiệm vụ đưa đoàn tàu đến đúng nơi đã được lựa chọn. Sau đêm nay bãi sông vô danh sẽ trở thành một cứ điểm quân sự. Sự lựa chọn rất đơn thuần và chính đáng - hay ít ra đã theo đúng bài bản chiến thuật của những con mắt lính nhà nghề. Cũng như tôi đã bằng lòng với sự lựa chọn của mình như một chấp nhận không thời thượng. 

Mưa tan nhưng trăng khi mờ khi tỏ bởi những đám mây đen vần vũ. Từng bầy ô rô lục bình trôi ngược chiều làm thành vệt đen dài giữa sông chập chờn chút ánh nguyệt tà. Sang vẫn chăm chú dùng ống dòm quan sát bờ sông trước mặt. Tiếng hát từ chiếc máy cassette vang ra nhè nhẹ ... Đưa người ta không đưa qua sông. Sao nghe tiếng sáo ở trong lòng. Nắng chiều không thắm không vàng vọt. Sao đầy hoàng hôn trong mắt trong... 

Sang trao cái ống dòm cho tôi.

- Trung úy coi lại, hình như gần tới một khúc quanh nữa.

Trước mặt khoảng hơn nửa cây số, dòng sông uốn gấp về phía trái. Trên bản đồ đây là khúc quanh cuối đoàn tàu phải chạy qua. Dòng sông tiếp tục chảy sâu về phía Tây khoảng hai cây số rồi uốn ngược về lại hướng Đông. Ở đó, bờ sông phía Việt Nam có dáng hình tam giác, mũi nhọn thọc sâu về phía nội địa Miên. Địa thế thuận lợi của một căn cứ hỏa lực tiền phương. Đoàn tàu lầm lủi tiến vào vị trí cuối cùng. Tôi gọi máy báo cáo Chỉ Huy Trưởng và xin lệnh bắn dọn bãi. 

Chờ bốn giang đĩnh Xung Phong tăng cường từ phía sau chạy vào vị trí, tôi ra lệnh đoàn tàu ủi bãi và bắt đầu khai hỏa. Tiếng súng đại liên đủ loại hòa lẫn với tiếng súng cối, súng phóng lựu liên thanh làm vùng sông yên tĩnh chợt trở thành bãi chiến trường. Hằng ngàn vạn đường lửa chằng chịt lao vút vào bãi sông chi chít những lùm cây nhỏ. Hỏa châu treo lơ lửng trời đêm, nối tiếp nhau soi sáng bãi sông biên giới nằm im thở khói. Từng cánh dù trắng của những trái hỏa châu lịm tắt bay lao đao trong không gian mơ hồ. Lính Biệt Động ba lô trên vai, súng cầm tay trong tư thế tác chiến, sẵn sàng đổ bộ. Họ đứng nhìn dàn súng phóng lựu liên thanh đang hung hãn bắn ra từng tràng đạn M79 với vẽ mặt đầy ngưỡng phục. 

Có lệnh ngưng bắn để trung đội khinh binh bắt đầu đổ bộ lập đầu cầu cho tiểu đoàn. Tôi bắt tay Sang chúc may mắn. Ông Chuẩn úy Trung đội trưởng ra thủ hiệu cho toán lính tản rộng, dàn hàng ngang chậm rãi tiến vào mục tiêu. Dưới ánh hỏa châu bóng những người lính bộ binh cao ngạo mà cô đơn như bức tượng trong thành phố. 

Đoàn giang đĩnh và bốn chiếc tàu tăng cường lùi xa ra hai phía để bảo vệ mặt hông cho đoàn tàu sắt đang chầm chậm tiến vào bãi sông. Có tiếng Sang từ tần số hành quân báo cáo vô sự. Những lệnh truyền hành quân đổ bộ sang sảng đích thân, đại bàng, lại vang lên hỗn độn trên máy truyền tin. Tiểu đoàn Biệt Động thiện chiến rời tàu, nhanh chóng mở đội hình theo từng đại đội di chuyển về ba góc của vàm sông. 

Từ chiếc tàu chỉ huy từng trái hỏa châu rời rạc bắn cầm canh. Như những mặt trời đêm quày quả đến rồi đi, ánh hỏa châu chỉ lung linh vài phút ngắn ngủi rồi vội vàng tắt ngấm. Giữa hai thời điểm đó là bóng đen phủ chụp và im lặng rợn người. Tôi nằm trên nóc phòng lái ngửa mặt nhìn trời đêm, mắt ráo hoảnh chờ từng ánh hỏa châu. Trời đã quá nửa đêm về sáng. Tôi thầm nhủ chẳng bao lâu nữa ánh bình minh sẽ rọi sáng vùng sông biên giới xa xôi này. 

Giọng hát mơ hồ tiếng sóng xa như... giọt sầu rơi ướt hồn phiêu linh... 

Phan thái Yên