Đ!t Mẹ chị nầy đẹp ra phết!
Vừa ngồi xuống ghế, chưa kịp định thần vì chờ mãi mới kiếm được chỗ ngồi, khách bàng hoàng lịm hết cả tâm hồn vì một giọng nữ trung mềm như miếng bò sốt vang: “Đ!t Mẹ! 2 áp chảo bàn trong cùng, 1 sốt vang ít bánh áo ca rô, 1 tái nhiều gừng sát tường. Đ!t Mẹ! nghe kỹ đấy kẻo nhầm. Vâng, anh ăn gì?”.
Mới đây, bà bún chửi ở đường Ngô Sỹ Liên được đưa lên kênh truyền hình Discovery châu Á theo lời giới thiệu của tay đầu bếp của cựu tổng thống Mỹ Barack Obama. Trong phim tài liệu giới thiệu về quán bún lưỡi, móng, mọc này, nhà sản xuất vẫn đưa nguyên cả đặc sản chửi của bà chủ quán như một thứ “đặc sản” ẩm thực của người Việt Nam nói chung và người Hà Nội nói riêng.
Đó chính thứ “văn hóa” bún quát, cháo chửi của người Việt, nơi mà những món ăn ngon lành phải đính kèm với những thứ thô lậu như ngôn ngữ tục tằn, bậy bạ như một thứ gia vị xấu xí nhưng khó bỏ vì thói quen. Đại diện cho văn hóa này chính là bà bún mọc Ngô Sỹ Liên, cô Nhàn bún ngan Trung Yên, bà Mỹ cháo gà Lý Quốc Sư…
Người ta chấp nhận được ăn một bát bún ngon kèm theo việc bị chủ quán chửi sa sả vào mặt một cách bình thường là bởi tàn dư của thời bao cấp, khi miếng ăn được đặt ở vị trí cao nhất, còn người bán hàng đứng ở vai ban phát, ban ơn cho khách hàng bỏ tiền ra ăn.
Chuyện người Hà Nội có chấp nhận được thứ ăn uống kèm chửi vào mặt hay không thì tùy, nhưng chắc chắn cái thói chửi bới đó không phải của người Hà Nội, vốn tự hào “nói không to, ho không tục”, rằng “lời mời chào cao hơn mâm cỗ”, rằng “chẳng thơm cũng thể hoa nhài…”.
Tất nhiên, sự xô bồ, tục tằn ngày một xâm lấn Hà Nội, khiến người Hà Nội giờ thô thiển, tục tĩu hơn bất cứ mảnh đất nào trên cả nước. Có lẽ khi lắng đọng tinh hoa thì cũng phải chấp nhận cái giá hấp thu cả những cái cặn bã chăng? Chuyện đấy hãy để những nhà đạo đức và xã hội học giải đáp.
Trong phạm vi bài viết này, tôi muốn kể về một quán phở Đ!t Mẹ ở Nam Định, nhưng nhìn trên góc độ, tại sao cái từ thô tục ấy thông tục ở quán phở này. Nó là tàn dư cặn bã ngôn ngữ hay thể hiện thái độ khinh miệt của người bán bún phở với đám thượng đế rúm ró, chầu chực?
Cái bà chủ quán phở chửi thề dưới Nam Định, quen khuyến mại 2 từ chẳng lấy gì là đẹp đẽ khi giao tiếp với người khác này lại thể hiện một tàn dư khác của một thời người dân sống trong môi trường ngôn ngữ bị thô thiển hóa, khi luôn phải chêm những câu chửi thề vào lời nói. Điều này khác hẳn thứ tàn dư bún quát, cháo chửi kể trên.
Thú thật, khi nghe tiếng chửi thề được thốt ra từ đôi môi hường tươi tắn của bà chủ hàng phở ngoại tứ tuần nhưng vẫn giữ được vẻ xinh đẹp, tinh anh trong khi tai vẫn chăm chú nghe “order”, tay thoăn thoắt bốc phở, múc sốt vang hoặc bò áp chảo cần tây, chan nước dùng rồi trao cho các phụ quán, bỗng dưng như được sống lại một thời trong quá khứ.
Xin trở lại lịch sử một chút. Khoảng 50-60 năm về trước, Nam Định có biệt danh kiêu hãnh là “Thành phố Dệt” với nhà máy dệt là trái tim của ngành công nghiệp Việt Nam từ thời Pháp thuộc mà thời hoàng kim có vài vạn công nhân. Nhưng Nam Định cũng còn có một biệt danh ngầm khách là “Thành phố Địt”, một âm tiếng nghe khá giống từ “Dệt” bởi lẽ dân Thành Nam nói từ này nhiều quá.
Thế mới có chuyện tiếu lâm rằng khi bị lãnh đạo trung ương phê bình là để dân nói bậy quá, các quan chức địa phương mới thanh minh: “Chẳng hiểu anh nghe tin đồn ở đâu, chứ ở tỉnh em đéo có ai nói bậy cả”. Dù những câu chuyện trên có thể mang tính phóng đại, giai thoại nhưng nó cũng phản ánh một giai đoạn mà người dân Nam Định nói bậy như hát hay, khắp nơi âm vang tiếng chửi thề đó từ ga tàu, bến xe đến chợ Rồng rồi theo đường quốc lộ 1 hay đường sắt Bắc – Nam bay khắp mọi miền.
Ngay cả trong thơ Tú Xương, một đặc sản của Thành Nam trong câu tục ngữ “Đọc thơ Xương, ăn chuối Ngự” cũng có từ Đan Mạch nhưng được ẩn dưới hình ngữ khác: “Thằng tiểu Phù Long bá ngọ mày”. Bá Ngọ là từ chửi của nhà chùa, một cách chơi chữ trào lộng chê cười ông sư chùa Phù Long ngủ (bá ngọ) với mẹ của nhân vật trong bài thơ.
Như thế, câu chửi thề này cứ ngấm dần vào trong ngôn ngữ của người dân, trở thành một “Hô ngữ” không thể thiếu trong những câu nói bình thường như “à, ờ”. Không có nó, nhiều người không thể nói năng bình thường, lưu loát mà cứ ấp úng như ngậm hột thị hoặc bị cứng lưỡi. Và rồi, bởi nói nhiều quá, nghe nhiều quá nên người ta đành tặc lưỡi coi là “bình thường”, bất chấp cái “bình thường” ấy lại khiến cho người nơi khác bị sốc.
Cần phải hiểu rằng, chị chủ quán dẻo quẹo chửi thề nhưng không có nghĩa là chị chửi ai xa xả bởi chị ta vẫn trìu mến nhìn thằng cháu, vừa chửi thề vừa âu yếm “Thằng chó con đừng làm bận tay bà” thì mới thấy tiếng chửi đó chỉ còn tục tĩu ở cái vỏ.
Bây giờ, Nam Định không còn rộn vang tiếng chửi thề đó khắp nơi nữa. Người ta cũng phải văn minh lên chứ, cũng phải xóa bỏ cái xấu xí đi chứ. Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận, tàn dư của tiếng chửi thề kia vẫn có sức sống dai dẳng. Chỉ cần nghe tiếng chửi thề của chị chủ quán, cái chất, cái khí ngày xưa của Nam Định bỗng ngập tràn trong bát phở.
Cái hàng phở trong câu chuyện của chúng ta nằm ở phố Hàng Tiện. Hàng phở đó tất nhiên không trưng biển “Phở Đ!t Mẹ” mà là biển “Phở bò gia truyền Cụ Tặng”, nằm ở số nhà 23 phố Hàng Tiện. Nhà cũ nên không gian khá chật hẹp, chuyện khách đến phải đứng đợi lố nhố trên vỉa hè, lòng đường như hồi xếp hàng lấy nước máy hồi xưa là bình thường.
Phở ở quán nổi tiếng là áp chảo và sốt vang. Nhìn bát áp chảo mà chỉ muốn nuốt mất lưỡi. Thịt bò mềm, mọng nước được áp chảo riêng với cần tây, mùi tây, cà rốt… thơm lừng cánh mũi. Bánh phở thuộc dòng nhỏ bản, mềm nhưng không nát dù là miếng cuối bát. Nước dùng trong, thơm lừng mùi xương bò ninh.
Riêng phở sốt vang của quán, tôi vô duyên chưa ăn bao giờ vì mấy lần đều nghe báo “Hết sốt vang” khi định yêu cầu. Nhưng ngoài 2 thức phở này, khách có nghe một ông cùng bàn tấm tắc rằng: “Phở tái của con mẹ này ngon hết chỗ chê. Miếng bò mềm đéo chịu được”.
Tôi ăn xong đứng dậy trả tiền, chưa kịp quay bước lại đã thấy lọt vào tai: “Đ!t mẹ, ngoài đường một áo chảo tại chỗ, một cặp lồng mang về!”.
Ôi dạt dào phong vị Thành Nam!
Lý Phồn
MH chuyen
No comments:
Post a Comment