Thống kê dân số Hoa Kỳ năm 2010 cho thấy sắc dân Châu Á chỉ
chiếm 6% dân số, trong số đó, người Việt xấp xỉ người Phi Luật Tân với dân số
trên dưới một triệu rưỡi người, đứng sau người Ấn Độ và Trung
Hoa.
Thế nhưng, người Phi Luật Tân đứng đầu trong số sắc dân Á Châu
trong Hải Quân Hoa Kỳ. So với người Hoa thì người Việt vẫn có nhiều quân nhân
hơn. Có thể nói nôm na là vì người Phi Luật Tân có mối quan hệ đồng minh với Hoa
Kỳ vững mạnh nhất, kế đến là miền Nam Việt Nam, còn người Hoa thì chưa bao giờ
là đồng minh của Mỹ. Một trong những yếu tố góp phần làm tăng lực lượng quân
nhân gốc Á là cách cộng đồng nhìn nhận về nghề tuyển mộ viên quân đội và kiến
thức của các cộng đồng thiểu số Á Châu về quân đội Hoa Kỳ. Có nhiều người Việt
vẫn tưởng đi lính Mỹ sẽ nghèo như "bộ đội" Việt Nam.
Vì là dân gốc Châu Á nên tôi được điều về Phố Tàu của
Los Angeles. Có thể hiểu đây là cách phân bổ hiệu quả, bởi dù sao một tuyển mộ
viên gốc Á cũng có nhiều cơ hội tiếp cận với di dân Á Châu hơn, nhất là thế hệ
di dân thứ nhất. Người tiền nhiệm của tôi là một anh Tàu gốc Đại Lục nói tiếng
Phổ Thông. Anh này không hoàn thành "chỉ tiêu", dù anh nói tiếng Phổ Thông rất
chuẩn. Vào cái ngày bàn giao địa bàn, anh thú nhận với tôi một tin khá bất ngờ.
Anh nói: "Người Hoa ở đây toàn là Hoa gốc Việt và người Hoa tị nạn chiến
tranh. Đa số họ không muốn con cái mình đi lính vì bị ám ảnh cuộc chiến Việt
Nam. Rất khó để thuyết phục họ cho con cái gia nhập quân đội. Nhưng biết đâu anh
làm được, vì anh đến từ Việt Nam. Tôi chúc anh may mắn."
Một bầu trời u ám phủ đầy cửa sổ văn phòng suốt tuần lễ
đầu tiên. Cái thị trường sắc dân Châu Á đang từ màu vàng bỗng chuyển sang màu
xám xỉn. Tôi cứ tưởng được về đây là tôi sẽ tuyển mộ lính hơn dễ hơn khu Mỹ
trắng, ai ngờ sự thật không phải vậy. Tôi chỉ bám vào cái hi vọng là Phố Tàu này
có liên quan tới người Hoa Chợ Lớn và những người tị nạn từ miền Nam Việt Nam.
Tôi hi vọng có chút tình đồng hương ở đây để công việc được suôn sẻ. Theo lệ thì
người tuyển mộ viên mới thường được cho du di vài tháng chưa có hợp đồng quân
ngũ vì chưa có kinh nghiệm và cũng vì họ cần thời gian để áp dụng kỹ năng bán
hàng đặc biệt học được từ giáo trình của hãng tư vấn nhân sự Achieve Global nổi
tiếng.
Những ngày đầu trong quân
ngũ...
Tuần đầu tiên, sếp đưa cho tôi danh sách học sinh trung học
năm cuối để gọi làm quen, tôi chỉ chọn những cái họ Châu Á. Kết quả là, cứ một
chục cú phôn gọi đi là có hết chín cú bị cúp ngang hông một cách thô lỗ và khiếm
nhã với đại loại mấy câu trả lời nhát gừng như "No English", "Sorry I don't
speak English" hay "No Navy", "No Army". Đa số người bắt phôn là người lớn tuổi
đang ở nhà, thường là phụ huynh hay ông bà. Có một mẫu số chung là những người
gốc tị nạn rất sợ chữ quân đội, vì nó gợi lại quá khứ tị nạn chiến tranh và
chính trị của họ.
Nản quá, tôi lục tìm danh sách những người đã từng được liên
lạc bởi người tiền nhiệm nhưng không ghi danh đi lính. Tôi chọn một người mang
họ Trần của tôi với lời ước thầm may mắn, tôi gọi anh là Lucky Trần. Lucky tốt
nghiệp một trường trung học, đang học đại học ngành kỹ sư. Lucky đã
từng có ý định đi lính nhưng vì lí do nào đó mà người tiền nhiệm gốc Hoa của tôi
không thuyết phục anh đặt bút ký cái khế ước bốn năm. Tôi nghĩ mình nên quên đi
những kỹ năng chiêu dụ học được từ trường dạy tuyển mộ để làm quen với anh như
một đồng hương Việt Nam.
... trong thời gian huấn
luyện
Tôi gọi điện cho Lucky và may mắn là Lucky bắt máy. Tôi bắt
đầu tìm hiểu những quan tâm của anh và nguyên nhân vì sao anh chưa đủ động lực
để nhập ngũ và tại sao anh tiền nhiệm của tôi bỏ cuộc. Chúng tôi bắt đầu làm
bạn, và tuần sau đó Lucky thi đậu kỳ thi tuyển và ký hợp đồng quân ngũ với nghề
điện tử trong tàu ngầm. Tình cờ tôi lại phá được kỷ lục tuyển mộ trong toàn khu
vực khi có hợp đồng đầu tiên trong vòng hai tuần kể từ ngày vào nghề, khi còn
trong giai đoạn học việc.
Lucky Trần chính là ngôi sao may mắn của tôi. Nhưng chưa hẳn
là vậy vì vẫn có đồng nghiệp Mỹ nghi ngờ tôi đem họ hàng người thân vào để đạt
chỉ tiêu, vì chúng tôi cùng mang họ Trần. Họ đâu có biết là ở Việt Nam có hàng
triệu người mang họ Trần hay họ Nguyễn, vì người Việt không có nhiều họ dù dân
số lên tới 90 triệu người.
Dần dà rồi tôi cũng hiểu thêm về cái nghề tuyển quân này. Từ
sau năm 1973, quân đội Hoa Kỳ bãi bỏ trát nhập ngũ và chiêu mộ tân binh trên cơ
sở hoàn toàn tự nguyện. Để cổ võ lòng tự nguyện quân đội có nhiều cam kết quyền
lợi để đáp ứng nhiều nhu cầu khác nhau. Một trong những quyền lợi thu hút tân
binh gốc Á Châu là học bổng Post 9/11 GI Bill dành cho quân nhân sau khi phục vụ
một khế ước tối thiểu 4 năm. Trường hợp phải giải ngũ vì lí do nhân đạo hay y tế
thì người cựu binh vẫn được nhận học bổng này. Số tiền học bổng này bảo đảm cựu
quân nhân được học miễn phí ở các trường đại học công, và nếu học ở đại học tư
thục thì Bộ Cựu Chiến Binh (Department of Veteran Affairs- VA) sẽ trả học phí
tương đương với trường đại học công đắt nhất trong cùng thành phố. Thí dụ, nếu
cựu chiến binh đi học ở đại học tư danh giá và đắt đỏ nhất nhì miền Nam Cali là
USC (University of Southern California) thì chính phủ sẽ trả số tiền ngang với
đại học công hàng đầu trong khu vực là UCLA (University of California in Los
Angeles).
Đó là chưa kể nhiều trường tư thục danh giá hàng đầu còn có
chương trình Giải Lụa Vàng (Yellow Ribbon). Theo chương trình này, trường đại
học đó chỉ nhận số tiền bên VA trả và không lấy một xu nào của cựu quân nhân.
Một đồng nghiệp sĩ quan của tôi mới giải ngũ được Harvard nhận vào học MBA theo
chương trình Yellow Ribbon này. Bên cạnh chuyện miễn hay bao học phí, cựu binh
Mỹ còn được chu cấp hàng tháng số tiền học bổng trung bình từ 1500-2500 USD mỗi
tháng, số tiền này thay đổi tuỳ vào mức sống xung quanh trường đại học. Thí dụ
nếu học ở UCLA trên Los Angeles thì sẽ nhận trên dưới 2000 đô, nhưng nếu học ở
New York thì có thể nhận từ 2500 tới 3000 đô. Cựu binh được nhận 36 tháng khi
ghi danh học, nếu ngưng một học kỳ hay ngưng học thì học bổng này sẽ ngưng nhưng
không mất đi mà chờ cựu binh trở lại trường.
Điểm đặc biệt của học bổng Post 9/11 GI Bill này là nếu
phục vụ quân ngũ được 6 năm, quân nhân có thể sang tên học bổng này cho người
phối ngẫu, và nếu phục vụ sau 10 năm, học bong có thể chuyển cho con cái. Đặc điểm
này nhằm để đáp ứng thực tế là sau khi phục vụ quân ngũ 20 năm, quân nhân sẽ
được nhận lương hưu cả đời. Có những quân nhân không muốn đi học đại học nên sẽ
lãng phí cái học bổng này, vì thế chương trình cho phép chuyển quyền lợi giáo
dục này cho con cái quân nhân. Thực tế cho thấy, có nhiều quân nhân tham gia
quân ngũ lúc 18 tuổi, sau khi tham gia quân ngũ 20 năm đã đủ tiêu chuẩn nhận
lương hưu trọn đời bắt đầu từ tuổi 38. Người này có lựa chọn đi làm bên dân sự
cho tới tuổi về hưu là 65, tức nhận hai đầu lương cho tới tuổi hưu bình thường.
Suốt thời gian này, nhiều người không có nhu cầu đi học đại học nên cơ hội
chuyển cho vợ con cũng chính là điểm hấp dẫn của binh nghiệp.
Không biết có phải vì cách giải thích rõ ràng như vậy mà
tôi có rất nhiều khách hàng Châu Á ghi danh nhập ngũ. Nhiều người vẫn thích cái
ý tưởng "hi sinh đời bố củng cố đời con", dù mới ở tuổi đôi mươi. Có lẽ đây là
một đặc tính của người Việt tin vào "nước mắt chảy xuôi" mà lo cho thế hệ sau.
Nghề nào cũng có những vui buồn, và nghề tuyển mộ quân
đội cũng không ngoại lệ. Vui khi đi đón tân binh mới tuyên thệ sau khi ký hợp
đồng về. Vui khi người tân binh hân hoan với cái nghề được chọn cùng với những
háo hức của tuổi trẻ. Nhưng đôi khi niềm vui không che lấp nhiều nỗi buồn, mà
nỗi buồn tê tái nhất là khi nhìn gương mặt tuyệt vọng của những em háo hức ghi
danh nhưng rớt phần sức khoẻ vì bệnh tật hay cơ địa không phù hợp. Có rất nhiều
lí do để loại ứng viên ở mặt sức khoẻ, từ bệnh mãn tính, tim mạch, tiểu đường,
tiền sử bệnh, tiền sử giải phẫu cho đến cân nặng. Có một em Việt Nam có lồng
ngực mất cân bằng, dân gian gọi là ngực gà, bị loại nên khóc tức tưởi vì đứa bạn
thân cùng lớp đã đậu sức khoẻ và đã tuyên thệ cùng ngày. Em đâu có biết là thống
kê của quân đội cho thấy, chưa tới 30% dân số Mỹ từ độ tuổi 18 đến 35 đủ tiêu
chuẩn gia nhập quân đội vì lí do sức khoẻ, trong đó trở ngại nhiều nhất là sự
béo phì.
lễ tuyên thệ của tân
binh
Nỗi buồn kế tiếp là khi chứng kiến sự tuyệt vọng của các em
trẻ gốc Á Châu khi không được phép cha mẹ cho đăng lính. Có em lén ba mẹ đăng ký
rồi cũng bị cha mẹ ép bỏ. Các em phải đến văn phòng với nét xấu hổ gượng gạo với
những lí do vì sao em không đi. Đôi khi có em phải viện lí do nói xạo với vẻ xấu
hổ không giấu được. Thường thì các bậc cha mẹ Á Châu chỉ muốn con mình vào đại
học để trở thành bác sĩ, dược sĩ, nha sĩ, luật sư, kỹ sư hay cái gì nghe cho
danh giá với bạn bè. Có nhiều tân binh Việt với gia cảnh và đặc điểm cá nhân
khiến tôi không thể nào quên cho tới tận bây giờ. Có một em mà khi tôi đưa về
văn phòng nói chuyện, đồng nghiệp tôi nhìn nhau cười tủm tỉm vì không tin vào
phép màu. Em là một thanh niên Việt nhỏ con, da dẻ xanh xao, ốm yếu, đeo kiếng
cận, và đặc biệt e thẹn, ăn nói nhỏ nhẹ mà anh sếp tôi lúc đó không hiểu em nói
gì khi tới chào hỏi. Đồng nghiệp tôi đặt cho em cái tên "The quiet Vietnamese"
(Người Việt thầm lặng). Còn tôi thì gọi em với cái tên Vinny, cái tên gợi liên
tưởng tới chữ "winning" (chiến thắng). Đây cũng là cái tên mà em muốn đổi qua
một mai khi vào quốc tịch Hoa Kỳ. Vinny mới qua định cư được khoảng 3-4 năm, học
rất giỏi nhưng là học sinh cá biệt ở trường trung học vì nhà trường ngại em
không hòa nhập được nên có tư vấn thường xuyên gặp em. Khi tới gặp cố vấn của
trường, tôi còn được nghe thêm chữ "autism" (tự kỷ). Nhiều thầy cô giáo Mỹ tin
là là em có bệnh tự kỷ. Tìm hiểu kỹ tôi biết em sống nội tâm, ít giao tiếp với
bạn bè, nói năng lại quá nhỏ nhẹ làm mọi người xung quanh nghĩ em có vấn đề về
hội nhập vào trường học Mỹ. Riêng khi nói chuyện với tôi, em rất sắc nét với vẻ
bình thường, dĩ nhiên là tôi phải tìm câu hỏi thích hợp để hỏi, và đương nhiên
là phải dùng tiếng Việt để giao tiếp.
Vinny thi đậu vào quân ngũ với điểm Toán và Anh Văn vào loại
khá. Nhưng đó mới là điều kiện cần. Điều kiện đủ phải là sức khoẻ, cái mà đồng
nghiệp tôi không tin vào phép lạ. Lúc đó tôi có thử nói em hít đất vài cái thì
em chỉ hít được hai cái, và cái tướng đi của em có dấu hiệu về xương vì dáng đi
không quân bình, nghiêng về một bên vai. Trong suốt ba năm tuyển mộ của tôi,
Vinny là một ca khó, nói theo ngôn ngữ y khoa, vì em rớt kỳ kiểm tra y tế tới
hai lần. Lần đầu là bị chân ngắn chân dài vì tướng đi của em quá rõ ràng là em
lê chân về một phía. Tôi gần như bỏ cuộc, nhưng rồi đêm đó tôi cứ băn khoăn kiểu
còn nước còn tát, vừa không muốn mất một hợp đồng, vừa muốn giúp em gặp bác sĩ
chuyên về xương miễn phí vì gia cảnh của em lúc đó hơi khó khăn. Nhà có ba mẹ
con, mẹ Vinny đi làm bán thời gian nên cần kiệm rất nhiều để nuôi em và em trai.
Vậy là tôi làm hẹn bác sĩ xương cho Vinny. Ngày Vinny đi khám xương, tôi mừng
hết lớn khi nghe bác sĩ xương nói trường hợp của em có thể miễn loại (waiver) vì
chiều dài của hai chân không chênh lệch nhiều lắm, sau này nếu tập thể dục nhiều
hơn và tập đi thẳng người thì sẽ "khắc phục" được. Vinny có bộ khung xương yếu nên
mới đi nghiêng qua một bên, tạo cảm giác chân ngắn chân dài. Thế nhưng niềm vui
chẳng dài bằng gang tay khi lần thứ hai đi khám sức khoẻ, em lại bị đánh rớt vì
vẹo cột sống. Tới đây là chấm hết, có thể đóng hồ sơ ở đây. Lúc đó đã gần qua
năm mới, vừa lúc chúng tôi nghỉ phép, nên tôi đành tạm gác hồ sơ của em qua một
bên.
Qua Tết, bẵng đi một thời gian tôi cũng quên mất Vinny
cho đến một tháng khi chúng tôi có nguy cơ trượt chỉ tiêu vì chỉ còn vài ngày
làm việc nữa mà lại thiếu một hợp đồng. Tôi rà soát lại hồ sơ ứng viên bị trượt
sức khoẻ nhưng chưa chấm hết thì cái tên của em lại đứng đầu danh sách. Không
hiểu tại sao tôi vẫn tin là cột sống của em bình thường, có lẽ tướng đi của em
làm bác sĩ nghi em bị vẹo cột sống, biết đâu bác sĩ chuyên về cột sống lại cho
là bình thường thì sao. Mà đi bác sĩ chuyên môn thường là bác sĩ ngoài nhưng
quân đội trả tiền, còn bác sĩ khám sức khoẻ đi lính thường chỉ là bác sĩ đa khoa
hay bác sĩ gia đình. Vậy là tôi lấy hẹn bác sĩ cột sống cho em. Và đúng là phép
lạ, Vinny được chứng nhận bình thường và cuối cùng đã ký được hợp đồng đi lính,
làm nghề kỹ thuật viên điện máy tàu, sau ba lần ra vào phòng khám sức khoẻ trong
nhiều tháng. Đúng là phải tin vào phép lạ, cái mà đồng nghiệp tôi đã từ chối để
tin.
Còn nữa, một tuần trước khi em lên đường đi huấn luyện,
tôi hỏi em thử hít đất cho tôi coi. Em lặng lẽ nghe lời và gây sững sờ cho tôi
và đồng nghiệp khi em hít đất được sáu chục cái. Con số 60 đi lên từ con số 2
trong một thời gian khá ngắn đã khiến sống lưng tôi lành lạnh lúc đó. Hình như
trong em có một sức mạnh về tinh thần và niềm tin.
Lễ tốt
nghiệp
Giờ đây Vinny đã là một trung sĩ khoẻ mạnh, giỏi nghề,
thăng tiến nhanh và đã gia hạn thêm quân ngũ sau khi hoàn thành bốn năm đầu
tiên. Em cũng đã trở thành huyền thoại của văn phòng tuyển mộ ở trung tâm thành
phố Los Angeles. Một năm trải nghiệm vui buồn ở văn phòng ghi dấu một kỷ niệm
khó quên. Có quá nhiều ngày tôi bước ra khỏi nhà lúc bảy giờ sáng nhưng về lại
nhà chưa bao giờ trước bảy giờ tối. Có những ngày chở ứng viên đi vào khách sạn
lúc mười giờ tối rồi đi đón một ứng viên khác lúc năm giờ sáng ở xa hàng trăm
cây số để hai người kịp khám sức khỏe trước bảy giờ sáng. Nhiệm vụ bất khả thi
đôi khi cũng phải biến nó thành khả thi để hoàn thành chỉ tiêu. Đó mới chính là
đặc điểm của nhiệm vụ khó hàng đầu quân đội này.
Mùa lễ Tạ Ơn năm nay, tôi được lời tạ ơn của Vinny. Em giờ đây
đã có thu nhập ngang với một kỹ sư điện mới ra trường. Em khoe là đã giúp đỡ
được cho mẹ và em trai nhiều. Em cũng khoe là được nhận nhiều huy chương và đang
ôn bài để thi lên cấp Thượng Sĩ. Âu thì cũng an ủi cho cái nghề chiêu dụ nhiều
bạc bẽo này. Đôi khi để tự làm vui mình, tôi lại nhớ tới câu nói nổi tiếng của
cố Tổng Thống Kennedy nói về thời gian phục vụ Hải Quân của ông trước khi trở
thành tổng thống: "I can imagine no more rewarding a career. And any man who
may be asked in this century what he did to make his life worthwhile, I think
can respond with a good deal of pride and satisfaction: 'I served in the United
States Navy." (Tôi không thể tưởng tượng ra một sự nghiệp nào tưởng thưởng
hơn. Và trong thế kỷ này nếu một người được hỏi anh ta đã làm gì để cuộc sống
của mình có ý nghĩa, tôi nghĩ anh ấy có thể trả lời với niềm tự hào và thỏa mãn:
Tôi đã phục vụ trong binh chủng Hải Quân Hoa Kỳ).
Đây là câu nói mà hàng trăm ngàn quân nhân Hải Quân Mỹ đều
thuộc nằm lòng. Và cũng như các quân nhân Hải Quân Hoa Kỳ gốc Việt khác, tôi tự
hào khi cộng đồng có Đại Tá Hải Quân gốc Việt Lê Bá Hùng, người đã phủ đầy trang
báo lề phải của Việt Nam khi trở về cố hương trong vai trò Hạm Trưởng Khu Trục
Hạm USS Lassen và gần đây là Tư Lệnh Hải Đội Khu Trục Hạm của Đệ Thất Hạm Đội.
Riêng tôi, nếu được hỏi rằng tôi đã làm gì để cuộc sống của mình có ý nghĩa, tôi
sẽ ngẩng cao đầu để nói rằng: "Tôi đã đưa những con người tốt từ mọi ngóc
ngách của xã hội đa sắc tộc vào Hải Quân Hoa Kỳ, trong đó có những người trẻ gốc
Việt. Họ đã trở thành những người hùng của nước Mỹ."
* Mời quý độc giả xem video 8 sĩ quan
gốc Việt tốt nghiệp Học viện Hải quân Hoa Kỳ(22.5.2015) do đài Á
Châu tự do (RFA) thực hiện:
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Thế nhưng, người Phi Luật Tân đứng đầu trong số sắc dân Á Châu
trong Hải Quân Hoa Kỳ. So với người Hoa thì người Việt vẫn có nhiều quân nhân
hơn. Có thể nói nôm na là vì người Phi Luật Tân có mối quan hệ đồng minh với Hoa
Kỳ vững mạnh nhất, kế đến là miền Nam Việt Nam, còn người Hoa thì chưa bao giờ
là đồng minh của Mỹ. Một trong những yếu tố góp phần làm tăng lực lượng quân
nhân gốc Á là cách cộng đồng nhìn nhận về nghề tuyển mộ viên quân đội và kiến
thức của các cộng đồng thiểu số Á Châu về quân đội Hoa Kỳ. Có nhiều người Việt
vẫn tưởng đi lính Mỹ sẽ nghèo như "bộ đội" Việt Nam.
Vì là dân gốc Châu Á nên tôi được điều về Phố Tàu của
Los Angeles. Có thể hiểu đây là cách phân bổ hiệu quả, bởi dù sao một tuyển mộ
viên gốc Á cũng có nhiều cơ hội tiếp cận với di dân Á Châu hơn, nhất là thế hệ
di dân thứ nhất. Người tiền nhiệm của tôi là một anh Tàu gốc Đại Lục nói tiếng
Phổ Thông. Anh này không hoàn thành "chỉ tiêu", dù anh nói tiếng Phổ Thông rất
chuẩn. Vào cái ngày bàn giao địa bàn, anh thú nhận với tôi một tin khá bất ngờ.
Anh nói: "Người Hoa ở đây toàn là Hoa gốc Việt và người Hoa tị nạn chiến
tranh. Đa số họ không muốn con cái mình đi lính vì bị ám ảnh cuộc chiến Việt
Nam. Rất khó để thuyết phục họ cho con cái gia nhập quân đội. Nhưng biết đâu anh
làm được, vì anh đến từ Việt Nam. Tôi chúc anh may mắn."
Một bầu trời u ám phủ đầy cửa sổ văn phòng suốt tuần lễ
đầu tiên. Cái thị trường sắc dân Châu Á đang từ màu vàng bỗng chuyển sang màu
xám xỉn. Tôi cứ tưởng được về đây là tôi sẽ tuyển mộ lính hơn dễ hơn khu Mỹ
trắng, ai ngờ sự thật không phải vậy. Tôi chỉ bám vào cái hi vọng là Phố Tàu này
có liên quan tới người Hoa Chợ Lớn và những người tị nạn từ miền Nam Việt Nam.
Tôi hi vọng có chút tình đồng hương ở đây để công việc được suôn sẻ. Theo lệ thì
người tuyển mộ viên mới thường được cho du di vài tháng chưa có hợp đồng quân
ngũ vì chưa có kinh nghiệm và cũng vì họ cần thời gian để áp dụng kỹ năng bán
hàng đặc biệt học được từ giáo trình của hãng tư vấn nhân sự Achieve Global nổi
tiếng.
Những ngày đầu trong quân
ngũ...
Tuần đầu tiên, sếp đưa cho tôi danh sách học sinh trung học
năm cuối để gọi làm quen, tôi chỉ chọn những cái họ Châu Á. Kết quả là, cứ một
chục cú phôn gọi đi là có hết chín cú bị cúp ngang hông một cách thô lỗ và khiếm
nhã với đại loại mấy câu trả lời nhát gừng như "No English", "Sorry I don't
speak English" hay "No Navy", "No Army". Đa số người bắt phôn là người lớn tuổi
đang ở nhà, thường là phụ huynh hay ông bà. Có một mẫu số chung là những người
gốc tị nạn rất sợ chữ quân đội, vì nó gợi lại quá khứ tị nạn chiến tranh và
chính trị của họ.
Nản quá, tôi lục tìm danh sách những người đã từng được liên
lạc bởi người tiền nhiệm nhưng không ghi danh đi lính. Tôi chọn một người mang
họ Trần của tôi với lời ước thầm may mắn, tôi gọi anh là Lucky Trần. Lucky tốt
nghiệp một trường trung học, đang học đại học ngành kỹ sư. Lucky đã
từng có ý định đi lính nhưng vì lí do nào đó mà người tiền nhiệm gốc Hoa của tôi
không thuyết phục anh đặt bút ký cái khế ước bốn năm. Tôi nghĩ mình nên quên đi
những kỹ năng chiêu dụ học được từ trường dạy tuyển mộ để làm quen với anh như
một đồng hương Việt Nam.
... trong thời gian huấn
luyện
Tôi gọi điện cho Lucky và may mắn là Lucky bắt máy. Tôi bắt
đầu tìm hiểu những quan tâm của anh và nguyên nhân vì sao anh chưa đủ động lực
để nhập ngũ và tại sao anh tiền nhiệm của tôi bỏ cuộc. Chúng tôi bắt đầu làm
bạn, và tuần sau đó Lucky thi đậu kỳ thi tuyển và ký hợp đồng quân ngũ với nghề
điện tử trong tàu ngầm. Tình cờ tôi lại phá được kỷ lục tuyển mộ trong toàn khu
vực khi có hợp đồng đầu tiên trong vòng hai tuần kể từ ngày vào nghề, khi còn
trong giai đoạn học việc.
Lucky Trần chính là ngôi sao may mắn của tôi. Nhưng chưa hẳn
là vậy vì vẫn có đồng nghiệp Mỹ nghi ngờ tôi đem họ hàng người thân vào để đạt
chỉ tiêu, vì chúng tôi cùng mang họ Trần. Họ đâu có biết là ở Việt Nam có hàng
triệu người mang họ Trần hay họ Nguyễn, vì người Việt không có nhiều họ dù dân
số lên tới 90 triệu người.
Dần dà rồi tôi cũng hiểu thêm về cái nghề tuyển quân này. Từ
sau năm 1973, quân đội Hoa Kỳ bãi bỏ trát nhập ngũ và chiêu mộ tân binh trên cơ
sở hoàn toàn tự nguyện. Để cổ võ lòng tự nguyện quân đội có nhiều cam kết quyền
lợi để đáp ứng nhiều nhu cầu khác nhau. Một trong những quyền lợi thu hút tân
binh gốc Á Châu là học bổng Post 9/11 GI Bill dành cho quân nhân sau khi phục vụ
một khế ước tối thiểu 4 năm. Trường hợp phải giải ngũ vì lí do nhân đạo hay y tế
thì người cựu binh vẫn được nhận học bổng này. Số tiền học bổng này bảo đảm cựu
quân nhân được học miễn phí ở các trường đại học công, và nếu học ở đại học tư
thục thì Bộ Cựu Chiến Binh (Department of Veteran Affairs- VA) sẽ trả học phí
tương đương với trường đại học công đắt nhất trong cùng thành phố. Thí dụ, nếu
cựu chiến binh đi học ở đại học tư danh giá và đắt đỏ nhất nhì miền Nam Cali là
USC (University of Southern California) thì chính phủ sẽ trả số tiền ngang với
đại học công hàng đầu trong khu vực là UCLA (University of California in Los
Angeles).
Đó là chưa kể nhiều trường tư thục danh giá hàng đầu còn có
chương trình Giải Lụa Vàng (Yellow Ribbon). Theo chương trình này, trường đại
học đó chỉ nhận số tiền bên VA trả và không lấy một xu nào của cựu quân nhân.
Một đồng nghiệp sĩ quan của tôi mới giải ngũ được Harvard nhận vào học MBA theo
chương trình Yellow Ribbon này. Bên cạnh chuyện miễn hay bao học phí, cựu binh
Mỹ còn được chu cấp hàng tháng số tiền học bổng trung bình từ 1500-2500 USD mỗi
tháng, số tiền này thay đổi tuỳ vào mức sống xung quanh trường đại học. Thí dụ
nếu học ở UCLA trên Los Angeles thì sẽ nhận trên dưới 2000 đô, nhưng nếu học ở
New York thì có thể nhận từ 2500 tới 3000 đô. Cựu binh được nhận 36 tháng khi
ghi danh học, nếu ngưng một học kỳ hay ngưng học thì học bổng này sẽ ngưng nhưng
không mất đi mà chờ cựu binh trở lại trường.
Điểm đặc biệt của học bổng Post 9/11 GI Bill này là nếu
phục vụ quân ngũ được 6 năm, quân nhân có thể sang tên học bổng này cho người
phối ngẫu, và nếu phục vụ sau 10 năm, học bong có thể chuyển cho con cái. Đặc điểm
này nhằm để đáp ứng thực tế là sau khi phục vụ quân ngũ 20 năm, quân nhân sẽ
được nhận lương hưu cả đời. Có những quân nhân không muốn đi học đại học nên sẽ
lãng phí cái học bổng này, vì thế chương trình cho phép chuyển quyền lợi giáo
dục này cho con cái quân nhân. Thực tế cho thấy, có nhiều quân nhân tham gia
quân ngũ lúc 18 tuổi, sau khi tham gia quân ngũ 20 năm đã đủ tiêu chuẩn nhận
lương hưu trọn đời bắt đầu từ tuổi 38. Người này có lựa chọn đi làm bên dân sự
cho tới tuổi về hưu là 65, tức nhận hai đầu lương cho tới tuổi hưu bình thường.
Suốt thời gian này, nhiều người không có nhu cầu đi học đại học nên cơ hội
chuyển cho vợ con cũng chính là điểm hấp dẫn của binh nghiệp.
Không biết có phải vì cách giải thích rõ ràng như vậy mà
tôi có rất nhiều khách hàng Châu Á ghi danh nhập ngũ. Nhiều người vẫn thích cái
ý tưởng "hi sinh đời bố củng cố đời con", dù mới ở tuổi đôi mươi. Có lẽ đây là
một đặc tính của người Việt tin vào "nước mắt chảy xuôi" mà lo cho thế hệ sau.
Nghề nào cũng có những vui buồn, và nghề tuyển mộ quân
đội cũng không ngoại lệ. Vui khi đi đón tân binh mới tuyên thệ sau khi ký hợp
đồng về. Vui khi người tân binh hân hoan với cái nghề được chọn cùng với những
háo hức của tuổi trẻ. Nhưng đôi khi niềm vui không che lấp nhiều nỗi buồn, mà
nỗi buồn tê tái nhất là khi nhìn gương mặt tuyệt vọng của những em háo hức ghi
danh nhưng rớt phần sức khoẻ vì bệnh tật hay cơ địa không phù hợp. Có rất nhiều
lí do để loại ứng viên ở mặt sức khoẻ, từ bệnh mãn tính, tim mạch, tiểu đường,
tiền sử bệnh, tiền sử giải phẫu cho đến cân nặng. Có một em Việt Nam có lồng
ngực mất cân bằng, dân gian gọi là ngực gà, bị loại nên khóc tức tưởi vì đứa bạn
thân cùng lớp đã đậu sức khoẻ và đã tuyên thệ cùng ngày. Em đâu có biết là thống
kê của quân đội cho thấy, chưa tới 30% dân số Mỹ từ độ tuổi 18 đến 35 đủ tiêu
chuẩn gia nhập quân đội vì lí do sức khoẻ, trong đó trở ngại nhiều nhất là sự
béo phì.
lễ tuyên thệ của tân
binh
Nỗi buồn kế tiếp là khi chứng kiến sự tuyệt vọng của các em
trẻ gốc Á Châu khi không được phép cha mẹ cho đăng lính. Có em lén ba mẹ đăng ký
rồi cũng bị cha mẹ ép bỏ. Các em phải đến văn phòng với nét xấu hổ gượng gạo với
những lí do vì sao em không đi. Đôi khi có em phải viện lí do nói xạo với vẻ xấu
hổ không giấu được. Thường thì các bậc cha mẹ Á Châu chỉ muốn con mình vào đại
học để trở thành bác sĩ, dược sĩ, nha sĩ, luật sư, kỹ sư hay cái gì nghe cho
danh giá với bạn bè. Có nhiều tân binh Việt với gia cảnh và đặc điểm cá nhân
khiến tôi không thể nào quên cho tới tận bây giờ. Có một em mà khi tôi đưa về
văn phòng nói chuyện, đồng nghiệp tôi nhìn nhau cười tủm tỉm vì không tin vào
phép màu. Em là một thanh niên Việt nhỏ con, da dẻ xanh xao, ốm yếu, đeo kiếng
cận, và đặc biệt e thẹn, ăn nói nhỏ nhẹ mà anh sếp tôi lúc đó không hiểu em nói
gì khi tới chào hỏi. Đồng nghiệp tôi đặt cho em cái tên "The quiet Vietnamese"
(Người Việt thầm lặng). Còn tôi thì gọi em với cái tên Vinny, cái tên gợi liên
tưởng tới chữ "winning" (chiến thắng). Đây cũng là cái tên mà em muốn đổi qua
một mai khi vào quốc tịch Hoa Kỳ. Vinny mới qua định cư được khoảng 3-4 năm, học
rất giỏi nhưng là học sinh cá biệt ở trường trung học vì nhà trường ngại em
không hòa nhập được nên có tư vấn thường xuyên gặp em. Khi tới gặp cố vấn của
trường, tôi còn được nghe thêm chữ "autism" (tự kỷ). Nhiều thầy cô giáo Mỹ tin
là là em có bệnh tự kỷ. Tìm hiểu kỹ tôi biết em sống nội tâm, ít giao tiếp với
bạn bè, nói năng lại quá nhỏ nhẹ làm mọi người xung quanh nghĩ em có vấn đề về
hội nhập vào trường học Mỹ. Riêng khi nói chuyện với tôi, em rất sắc nét với vẻ
bình thường, dĩ nhiên là tôi phải tìm câu hỏi thích hợp để hỏi, và đương nhiên
là phải dùng tiếng Việt để giao tiếp.
Vinny thi đậu vào quân ngũ với điểm Toán và Anh Văn vào loại
khá. Nhưng đó mới là điều kiện cần. Điều kiện đủ phải là sức khoẻ, cái mà đồng
nghiệp tôi không tin vào phép lạ. Lúc đó tôi có thử nói em hít đất vài cái thì
em chỉ hít được hai cái, và cái tướng đi của em có dấu hiệu về xương vì dáng đi
không quân bình, nghiêng về một bên vai. Trong suốt ba năm tuyển mộ của tôi,
Vinny là một ca khó, nói theo ngôn ngữ y khoa, vì em rớt kỳ kiểm tra y tế tới
hai lần. Lần đầu là bị chân ngắn chân dài vì tướng đi của em quá rõ ràng là em
lê chân về một phía. Tôi gần như bỏ cuộc, nhưng rồi đêm đó tôi cứ băn khoăn kiểu
còn nước còn tát, vừa không muốn mất một hợp đồng, vừa muốn giúp em gặp bác sĩ
chuyên về xương miễn phí vì gia cảnh của em lúc đó hơi khó khăn. Nhà có ba mẹ
con, mẹ Vinny đi làm bán thời gian nên cần kiệm rất nhiều để nuôi em và em trai.
Vậy là tôi làm hẹn bác sĩ xương cho Vinny. Ngày Vinny đi khám xương, tôi mừng
hết lớn khi nghe bác sĩ xương nói trường hợp của em có thể miễn loại (waiver) vì
chiều dài của hai chân không chênh lệch nhiều lắm, sau này nếu tập thể dục nhiều
hơn và tập đi thẳng người thì sẽ "khắc phục" được. Vinny có bộ khung xương yếu nên
mới đi nghiêng qua một bên, tạo cảm giác chân ngắn chân dài. Thế nhưng niềm vui
chẳng dài bằng gang tay khi lần thứ hai đi khám sức khoẻ, em lại bị đánh rớt vì
vẹo cột sống. Tới đây là chấm hết, có thể đóng hồ sơ ở đây. Lúc đó đã gần qua
năm mới, vừa lúc chúng tôi nghỉ phép, nên tôi đành tạm gác hồ sơ của em qua một
bên.
Qua Tết, bẵng đi một thời gian tôi cũng quên mất Vinny
cho đến một tháng khi chúng tôi có nguy cơ trượt chỉ tiêu vì chỉ còn vài ngày
làm việc nữa mà lại thiếu một hợp đồng. Tôi rà soát lại hồ sơ ứng viên bị trượt
sức khoẻ nhưng chưa chấm hết thì cái tên của em lại đứng đầu danh sách. Không
hiểu tại sao tôi vẫn tin là cột sống của em bình thường, có lẽ tướng đi của em
làm bác sĩ nghi em bị vẹo cột sống, biết đâu bác sĩ chuyên về cột sống lại cho
là bình thường thì sao. Mà đi bác sĩ chuyên môn thường là bác sĩ ngoài nhưng
quân đội trả tiền, còn bác sĩ khám sức khoẻ đi lính thường chỉ là bác sĩ đa khoa
hay bác sĩ gia đình. Vậy là tôi lấy hẹn bác sĩ cột sống cho em. Và đúng là phép
lạ, Vinny được chứng nhận bình thường và cuối cùng đã ký được hợp đồng đi lính,
làm nghề kỹ thuật viên điện máy tàu, sau ba lần ra vào phòng khám sức khoẻ trong
nhiều tháng. Đúng là phải tin vào phép lạ, cái mà đồng nghiệp tôi đã từ chối để
tin.
Còn nữa, một tuần trước khi em lên đường đi huấn luyện,
tôi hỏi em thử hít đất cho tôi coi. Em lặng lẽ nghe lời và gây sững sờ cho tôi
và đồng nghiệp khi em hít đất được sáu chục cái. Con số 60 đi lên từ con số 2
trong một thời gian khá ngắn đã khiến sống lưng tôi lành lạnh lúc đó. Hình như
trong em có một sức mạnh về tinh thần và niềm tin.
Lễ tốt
nghiệp
Giờ đây Vinny đã là một trung sĩ khoẻ mạnh, giỏi nghề,
thăng tiến nhanh và đã gia hạn thêm quân ngũ sau khi hoàn thành bốn năm đầu
tiên. Em cũng đã trở thành huyền thoại của văn phòng tuyển mộ ở trung tâm thành
phố Los Angeles. Một năm trải nghiệm vui buồn ở văn phòng ghi dấu một kỷ niệm
khó quên. Có quá nhiều ngày tôi bước ra khỏi nhà lúc bảy giờ sáng nhưng về lại
nhà chưa bao giờ trước bảy giờ tối. Có những ngày chở ứng viên đi vào khách sạn
lúc mười giờ tối rồi đi đón một ứng viên khác lúc năm giờ sáng ở xa hàng trăm
cây số để hai người kịp khám sức khỏe trước bảy giờ sáng. Nhiệm vụ bất khả thi
đôi khi cũng phải biến nó thành khả thi để hoàn thành chỉ tiêu. Đó mới chính là
đặc điểm của nhiệm vụ khó hàng đầu quân đội này.
Mùa lễ Tạ Ơn năm nay, tôi được lời tạ ơn của Vinny. Em giờ đây
đã có thu nhập ngang với một kỹ sư điện mới ra trường. Em khoe là đã giúp đỡ
được cho mẹ và em trai nhiều. Em cũng khoe là được nhận nhiều huy chương và đang
ôn bài để thi lên cấp Thượng Sĩ. Âu thì cũng an ủi cho cái nghề chiêu dụ nhiều
bạc bẽo này. Đôi khi để tự làm vui mình, tôi lại nhớ tới câu nói nổi tiếng của
cố Tổng Thống Kennedy nói về thời gian phục vụ Hải Quân của ông trước khi trở
thành tổng thống: "I can imagine no more rewarding a career. And any man who
may be asked in this century what he did to make his life worthwhile, I think
can respond with a good deal of pride and satisfaction: 'I served in the United
States Navy." (Tôi không thể tưởng tượng ra một sự nghiệp nào tưởng thưởng
hơn. Và trong thế kỷ này nếu một người được hỏi anh ta đã làm gì để cuộc sống
của mình có ý nghĩa, tôi nghĩ anh ấy có thể trả lời với niềm tự hào và thỏa mãn:
Tôi đã phục vụ trong binh chủng Hải Quân Hoa Kỳ).
Đây là câu nói mà hàng trăm ngàn quân nhân Hải Quân Mỹ đều
thuộc nằm lòng. Và cũng như các quân nhân Hải Quân Hoa Kỳ gốc Việt khác, tôi tự
hào khi cộng đồng có Đại Tá Hải Quân gốc Việt Lê Bá Hùng, người đã phủ đầy trang
báo lề phải của Việt Nam khi trở về cố hương trong vai trò Hạm Trưởng Khu Trục
Hạm USS Lassen và gần đây là Tư Lệnh Hải Đội Khu Trục Hạm của Đệ Thất Hạm Đội.
Riêng tôi, nếu được hỏi rằng tôi đã làm gì để cuộc sống của mình có ý nghĩa, tôi
sẽ ngẩng cao đầu để nói rằng: "Tôi đã đưa những con người tốt từ mọi ngóc
ngách của xã hội đa sắc tộc vào Hải Quân Hoa Kỳ, trong đó có những người trẻ gốc
Việt. Họ đã trở thành những người hùng của nước Mỹ."
* Mời quý độc giả xem video 8 sĩ quan
gốc Việt tốt nghiệp Học viện Hải quân Hoa Kỳ(22.5.2015) do đài Á
Châu tự do (RFA) thực hiện:
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
No comments:
Post a Comment