10 điều rút ra từ Hồ sơ Panama

Tiết lộ từ 11,5 triệu tài liệu từ một trong những công ty luật bí mật nhất thế giới, Mossack Fonseca đặt ở Panama, đã thu hút quan tâm trên toàn cầu.

Vậy chúng ta đã học được gì từ Hồ sơ Panama?

Nghi ngờ được khẳng định

Thiên đường thuế chính là thiên đường thuế. Nghe có vẻ đơn giản nhưng cho dù đã có rất nhiều cáo buộc rằng các “trung tâm tài chính hải ngoại” thực chất không hơn gì một nơi mà các nhà triệu phú, tay tội phạm và tham nhũng che giấu những khoản thu nhập phi nghĩa, không phải lúc nào chứng cứ cũng được tìm thấy.

Các quốc gia đó thường khoe về “chuyên môn tài chính” và “khả năng hoạch định cách đóng thuế” của họ, mặc dù giới phê bình chỉ ra đấy là những thứ được dùng như là một bộ mặt che đậy cho một tội ác quy mô lớn. Quy mô khổng lồ của các tài liệu phát hành từ Mossack Fonseca đã giúp chúng ta thấy được rất nhiều ví dụ. Chúng ta luôn nghi ngờ nó là một cái bình đầy sâu mọt – và bây giờ khi nắp bình được mở ra, sự nghi ngờ đã được khẳng định.

Ai cũng nên có những người bạn để tin tưởng

Không có khoản tiền nào được chuyển từ Nga đến những vùng có thể trốn thuế thuộc về tổng thống Putin, nhưng hàng tỉ đô la dường như thuộc về những người bạn của ông.

Image copyrightAP

Image captionSergei Roldugin và Tổng thống Putin năm 2009

Nhìn từ điện Kremlin, sự phát giác này được dàn xếp bởi những người chống Putin và chống Nga.

Nhưng với đa số người khác, họ cho rằng có vẻ như vị tổng thống Nga đang dùng những người bạn thân tín để rửa tiền cho ông.

Bạn có thể có chủ kiến riêng về việc này, nhưng nếu bạn nghĩ đây là một âm mưu chống lại Putin, bạn trước tiên nên nghĩ đến việc tại sao một trong những người bạn thân của vị tổng thống này, một nghệ sĩ cello Sergei Roldugin, lại có nhiều tiền thế.

Iceland thú vị hơn chúng ta nghĩ

Được biết đến vì vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ và sự sụp đổ nổi tiếng của hệ thống ngân hàng, Iceland lâu nay, giống như các nước vùng Bắc Âu, được xem là trung thực, đáng tin cậy và chuẩn mực.

Image copyrightEPA

Image captionSigmundur David Gunnlaugsson đã từ chức

Nhưng thủ tướng Iceland đã phải từ chức vì cáo buộc giấu hàng triệu đô la trong một công ty ở Quần đảo Virgin thuộc Anh. Công ty này có lợi ích trực tiếp từ sự phát triển và phồn thịnh của những ngân hàng ở Iceland mà ông chịu trách nhiệm. Sigmundur David Gunnlaugsson đã khẳng định rằng ông và vợ đã tuân thủ luật ở Iceland và đóng thuế đầy đủ. Nhưng đó không phải là vấn đề chính. Vấn đề là Iceland vừa sụp đổ sau cuộc khủng hoảng ngân hàng.

Tiền từ những tội phạm vườn cũng tốt như bất kì ai

Mặc dù phần lớn sự tập trung đều đổ vào các giao dịch của những nhà độc tài và chế độ tham nhũng trên toàn cầu, có vẻ như Panama cũng giúp đỡ những kẻ trộm thông thường. Vì có cáo buộc công ty Mossack Fonseca đã giúp rửa hàng triệu tiền đánh cắp từ phi vụ cướp vàng Brink Mat nổi tiếng vào năm 1983 khi ba tấn rưỡi vàng biến mất.

Theo cáo buộc, công ty Panama đã cố gắng ngăn chặn cảnh sát Anh điều tra nguồn tiền bằng việc dựng lên một công ty môi giới tài sản được đứng tên bởi Gordon Parry. Dù người của công ty Panama biết rằng ông Parry đang rửa tiền từ vụ cướp Brink Mat, họ vẫn giúp ông quản lý số tiền đấy khi cảnh sát lần ra dấu vết. Ông Parry bị bắt vào năm 1990 và bị kết án 10 năm tù.

Hiện vẫn còn rất nhiều khúc mắc cần được giải thích

Những tài liệu bị rò rỉ của Mossack Fonseca cho rằng họ đã giúp một quan chức chính quyền Syria, Rami Makhlouf, duy trì hoạt động của các công ty của mình, mặc dù đã lọt vào danh sách đen của bộ Tài chính Hoa Kỳ và Anh Quốc. Tập tài liệu còn chỉ ra rằng Bộ Ngoại giao của Anh biết về một trong những công ty này.

Năm 2011, sau khi lệnh trừng phạt ông Maklouf có hiệu lực, HSBC – môt trong những ngân hang lớn nhất của Anh – đã hỏi thống đốc Quần đảo Virgin thuộc Anh về một giấy chứng nhận đương nhiệm cho công ty Công nghệ Drex, một trong những doanh nghiệp thuộc sở hữu của ông Makhlouf. Giấy chứng nhận này cơ bản để kiểm tra danh tính.

Để được phê duyệt, thống đốc của Quần đảo Virgin thuộc Anh cần có được chữ ký của một quan chức Bộ Ngoại giao Anh thay mặt cho bộ trưởng ngoại giao. Tài liệu này nói rất rõ rằng giám đốc công ty Công nghệ Drex là Rami Makhlouf. Tài liệu này được đóng dấu và có chữ ký của một quan chức Bộ Ngoại giao Anh.

HSBC bác bỏ các hoạt động phi pháp. Công ty này chia sẻ rằng, họ đã làm việc chặt chẽ với các công ty chức năng để chống tội phạm tài chính và thực hiện các biện pháp trừng phạt phù hợp.

Chính phủ 'sờ gáy'

Danh sách các nước có hứng thú trong việc kiểm tra 11,5 triệu tài liệu đang ngày càng gia tăng. Đức, Na Uy, Pháp, Tây Ban Nha và Úc là một trong số ít các nước cam đoan sẽ kiểm tra xem có bao nhiêu công dân của họ đã sử dụng công ty và liệu họ đã trốn thuế bất hợp pháp hay không. Nhà chức trách Đức, vốn được báo trước một số thông ting quan trọng trong loạt giấy tờ bị rò rỉ, đã nhận được lệnh kiểm tra nhà và các doanh nghiệp để tìm bằng chứng.

Có nhiều việc hơn cho Mossack Fonseca sau khi Thỏa ước về tiết kiệm Châu Âu gây khó khăn hơn cho giấu tiền ở châu Âu. Khi có nhiều người tìm nơi để giấu các khoản tiền "đen" của mình, thì ngoài thị trường hẳn phải có rất nhiều kẻ trốn thuế đang rất lo lắng.

Một số nước không biết nhiều

Image copyrightafp

Image captionNgười thân của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bị nêu tên

Thật khó để tìm bất kì tài liệu hay nghiên cứu nào về Hồ sơ Panama ở Trung Quốc. Đặc biệt về những cáo buộc về những họ hàng thân thiết của bảy nhà lãnh đạo hiện tại hay đã nghỉ hưu để chứng minh rằng họ có sự liên kết với công ty nước ngoài. Tài liệu được tiết lộ ở Panama nêu tên các thành viên trong gia đình chủ tịch Tập Cận Bình và 2 thành viên thuộc bộ máy tối cao ở Trung Quốc như Trương Cao Lệ và Lưu Vân Sơn.

Panama có quan tâm đến bóng đá không?

Chủ tịch Fifa Gianni Infantino đã phủ nhận các hoạt đông sai trái sau khi tập tài liệu tiết lộ việc ông kí hợp đồng với hai doanh nhân sau đó bị cáo buộc hối lộ.

Hugo và Mariano Jikins cùng là chủ công ty Cross Trading và mua bản quyền truyền hình của giải Champions League của Uefa. Sau đó họ đã bán ra thì trường với giá gấp ba lần giá gốc.

Image copyrightGetty

Image captionGianni Infantino bác bỏ nghi vấn sai trái

Năm 2006, hợp đồng được kí bởi Infantino khi ông còn là giám đốc ở Uefa. Infantino cho rằng ông rất “tức giận” khi “sự trung thực” bị nghi ngờ.

Cross Trading đồng thời có liên kết với Juan Pedro Damiani, một thành viên của Ban đạo đức thuộc Fifa đã bị điều tra nội bộ.

Các công ty tránh thuế đang giúp đẩy lên giá nhà ở London

Vụ rò rỉ các giấy tờ từ công ty luật Panama Mossack Fonseca cho thấy nhiều tài sản đắt nhất ở London đang thuộc sở hữu của người nước ngoài thông qua các công ty miễn thuế mà giúp họ giấu danh tính của mình.

Giá nhà ở nhiều nơi thuộc Vương quốc Anh đã ở mức cao nhưng ở trung tâm London cái giá này lại cao lên nữa. Một số công dân Anh đủ khả năng trả tiền, nhiều tài sản lại được mua bởi người nước ngoài.

Sự hấp dẫn rất rõ ràng: London là một thành phố an toàn và thu hút mọi người trên toàn cầu. Mỗi khi có một cuộc khủng hoảng ở đâu đó trên thế giới, một nhóm người giàu có sẽ đổ tiền của họ vào London để bớt lo. Điều đó buộc giá nhà ở trung tâm London đẩy lên và tạo lên làn sóng lan rộng khắp thủ đô và toàn nước Anh.

Tiền vay mua nhà ở London lớn như vậy một phần vì các gia đình hoàng gia Trung Đông, tỷ phú Nga và các nhà lãnh đạo của chế độ tham nhũng có thể sử dụng công ty miễn thuế để bí mật che giấu danh tính của họ và số lượng tài sản họ có ở London.

Đây chỉ mới là sự bắt đầu

Danh sách cáo buộc bắt đầu dài ra và độ nghiêm trọng của những vấn đề liên đới ngày càng gia tăng – từ chế độ tham nhũng của các cán bộ nhà nước đến nạn rửa tiền, trốn thuế và phá vỡ luật lệ.

Hiện tại chúng ta chỉ mới đọc được một phần nhỏ của tổng số lượng tài liệu. Nhưng lời cáo buộc sẽ liên tục đến và áp lực đè lên các chính phủ đòi hỏi phải có biện pháp thích đáng.

Hồ sơ Panama – Thiên đường thuế của những người giàu và quyền lực

• Tổng cộng 11 triệu tài liệu của công ty luật Mossack Fonseca được đưa cho báo Đức Sueddeutsche Zeitung ở Đức, rồi được toà soạn này chia sẻ Hiệp hội Các nhà báo Điều tra Quốc tế (ICIJ).
• BBC Panorama nằm trong 107 công ty truyền thông bao gồm báo Guardian trong 76 nước đã nghiên cứu về tài liệu này.
• BBC không hề biết về danh tính của các nguồn tin.
• Tài liệu chỉ ra cách các công ty giúp khách hàng của mình rửa tiền, lách luật và né thuế.
• Mossack Fonseca nói rằng họ đã hoạt động nghiêm túc trong suốt 40 năm và chưa bao giờ bị truy cứu hay buộc tôi hình sự về các hoạt động sai trái.
• http://www.bbc.com/vietnamese/world/2016/04/160411_panama_papers_10_things#share-tools